Erazm z Rotterdamu - biografia

Erazm, jeden z najwybitniejszych umysłów epoki renesansu, przyszedł na świat w holenderskim mieście, Rotterdamie. Było to w roku 1466, 1467 lub 1468, niestety brak dokumentów potwierdzających to jednoznacznie. Urodził się jako nieślubne dziecko Rogera Gerard i Margaret z Zevembergu. Jego ojciec już po jego narodzinach przyjął święcenia kapłańskie, o matce wiadomo, że była córką lekarza.

Rodziców stracił wcześnie, jeszcze jako dziecko wstąpił do klasztoru augustianów, gdzie spędził pięć lat. Opuścił zgromadzenie, by podjąć pracę jako sekretarz biskupa Henryka von Bergen w Cambrai. Od tamtej pory wiele podróżował, w 1495 udał się do Paryża, a trzy lata później do Anglii. Tam też poznał Tomasza Morusa i Johna Coleta (interpretatora Biblii). W 1506 roku został doktorem teologii na Uniwersytecie w Turynie. Nadal często podróżował. Związany z Akademią Florencką, często bywał we Włoszech, wielokrotnie powracał do Anglii, mieszkał natomiast głównie w Brukseli i Liege.

W 1509 r. ukazało się dzieło, które zapewniło mu miejsce w panteonie najwybitniejszych myślicieli epoki, „Pochwała głupoty”. Poglądy Erazma z Rotterdamu i jego działalność wydawnicza miały duże znaczenie dla rodzącej się reformacji. Jeszcze przed wystąpieniem Lutra krytykował nadużycia w Kościele katolickim, był też zwolennikiem zgłębiania Pisma Świętego przez ludzi świeckich. W 1516 roku wydał grecko-łaciński Nowy Testament – jego przekład wzbudził wiele kontrowersji, ponieważ kwestionował niektóre katolickie doktryny.

W 1521 osiadł na stałe w Bazylei, gdzie wykładał i publikował kolejne dzieła. Z tego okresu pochodzi m.in. jego słynna polemika z Lutrem – „De libero arbitrio diatribe” (1524). W swoich pismach często krytykował Kościół (głównie nadużycia duchownych katolickich takie jak korupcja czy handel relikwiami), jednak nigdy nie był zwolennikiem reformacji. Toteż kiedy Bazyleę ogarnęła fala protestantyzmu, przeniósł się w roku 1529 do katolickiego Fryburga.

Erazm był zwolennikiem reform w Kościele, ale nie reformacji. Nawoływał do pokoju i porozumienia między Kościołem a protestantami. W efekcie naraził się na krytykę zarówno ze strony Marcina Lutra, jak i papieża. Jeszcze w 1535 roku papież Paweł III zaproponował mu godność kardynała (której nie przyjął ze względu na stan zdrowia). Ale już Paweł IV w 1559 r. (a więc już po śmierci autora) umieścił wszystkie jego dzieła na Indeksie ksiąg zakazanych. Na pogrzebie wielkiego humanisty nie był obecny żaden z katolickich duchownych.

Mimo słabego zdrowia, Erazm z Rotterdamu cały czas wytrwale pracował, wykładał, publikował, prowadził ożywioną korespondencję z wybitnymi ludźmi epoki. Zmarł w roku 1536 w Bazylei, został pochowany w tamtejszej katedrze.

Hans Holbein Młodszy - portret Erazma (1523 r.)