August Strindberg - biografia i dramaty

August Strindberg urodził się w 1849 roku w Sztokholmie w ubogiej rodzinie robotniczej. Doświadczenia z wczesnych lat dzieciństwa zawarł w autobiograficznej książce pt.: „Syn służącej”, wspominając je jako trudny okres naznaczony brakiem poczucia bezpieczeństwa, zmaganiem się z ubóstwem i religijnym fanatyzmem. Kiedy miał 7 lat, rodzina przeniosła się do małego miasteczka Norrtullsgatan, a rok później do Sabbatsberg, by po trzech latach znów powrócić do  Norrtullsgatan. Przez cztery lata uczył się w bardzo surowej szkole w Klara. Wspomnienie tych lat powraca w jego twórczości literackiej w mrocznych barwach. Później został przeniesiony do szkoły w Jakob, gdzie czuł się znacznie lepiej. W 1861 roku rozpoczął naukę w sztokholmskim liceum.

Już w dzieciństwie pasjonowały go nauki przyrodnicze, fotografia i religia. Kiedy miał 13 lat, zmarła mu matka. Niecały rok później ojciec ożenił się ponownie. Syn nigdy nie zaakceptował nowej rodziny. Udał się do Uppsali, gdzie rozpoczął studia i podejmował się rożnych zajęć. Na pewien czas przerwał naukę i powrócił na uniwersytet dopiero w 1870 roku. Podjął wówczas studia z estetyki i języków nowożytnych. W tym okresie zetknął się też z teorią Karola Darwina, która inspirowała jego późniejsze poszukiwania artystyczne. W 1872 powstała jego pierwsza dojrzała sztuka pt.: „Mistrz Olaf”. Dwa lata później rozpoczął pracę w Bibliotece Królewskiej w Sztokholmie. Kolejną ważną pozycją w jego dorobku literackim okazała się powieść „Czerwony Pokój”, która miała bardzo duże znaczenie dla kierunku rozwoju szwedzkiej literatury.

W 1877 roku ożenił się z Siri von Essen. Małżeństwo okazało się bardzo burzliwe, przetrwało 14 lat i stało się podstawą dla „Powieści szaleńca”, kolejnej książki pisarza. Wydane w 1882 „Nowe państwo” wzbudziło liczne nieprzychylne komentarze. Sytuacja była na tyle poważna, że autor zdecydował się opuścić Szwecję i wraz z rodziną udał się do Francji, a potem Szwajcarii. Mimo to nie złagodził tonu swoich publikacji – „Historie małżeńskie” wywołały kolejny skandal i doszło do konfiskaty całego nakładu, a autor został oskarżony o obrazę religii, jednak ostatecznie uniewinniono go.

Strindberg wielokrotnie zmieniał miejsce zamieszkania – przenosił się z Francji, do Szwajcarii, później do Niemiec i Danii, potem na krótko wrócił do Szwecji, ale opuścił ją niedługo po rozwodzie i udał się do Berlina. W tych latach (druga połowa lat 80.) powstało wiele jego wybitnych powieści i dramatów.

Drugie małżeństwo zawarł z austriacką dziennikarką, Fridą Uhl. Ze związku przyszła na świat córeczka, jednak nie przetrwał on długo; w 1895 doszło do rozwodu. Rozstanie okazało się silnym ciosem dla pisarza – pogrążył się w głębokiej depresji, która na długi czas wyłączyła go z życia publicznego i twórczego. Sytuacje pogarszały trudności finansowe. Doświadczenie tego okresu zawarł w powieściach: „Inferno” i „Legendy”.

W 1898 roku Strindberg powrócił do Szwecji i osiadł tam na stałe. W ostatnim okresie twórczości pisał  głównie dramaty. W 1901 roku ożenił się po raz trzeci, tym razem z Harriet Bosse, aktorką, która wystąpiła w jego sztuce „Do Damaszku”, wcielając się w rolę Pani. Ten związek również rozpadł się dość szybko. Od 1907 roku działał założony przez Strindberga i Augusta Falcka teatr „Intnima Teatern”. Pierwszą wystawioną w nim sztuką był „Pelikan”.

Strindberg zmarł w 1912 r. w Sztokholmie

Twórczość Augusta Strindberga

Strindberg znany jest przede wszystkim jako dramaturg i autor powieści. W jego dorobku literackim znajdują się też utwory poetyckie i eseje. Odrębną gałąź jego dokonań stanowią sztuki plastyczne, malarstwo i fotografia.

Artysta uznawany jest za twórcę nowoczesnego teatru, prekursora ekspresjonizmu w literaturze, a także twórcę nowoczesnego szwedzkiego języka literackiego. Strindberg był przede wszystkim naturalistą, z brutalną szczerością ukazywał ludzką naturę. Nie wahał się obnażać własnych słabości i intymnych doznań („Inferno”, „Legendy”, „Syn służącej”). Zarówno dramaty, jak i powieści przepojone są pesymizmem.

Wydaje się, że osobiste doświadczenia wpłynęły na sposób postrzegania przez autora relacji damsko-męskich. Z jego twórczości wyłania się obraz wiecznej walki między płciami. Kobieta jest tu siłą niszczycielską, zaborczą, fatalną. Przykładem takiego ujęcia jest dramat „Panna Julia”, będący jednocześnie naturalistycznym studium ludzkiego postępowania, na które zasadniczy wpływ mają czynniki biologiczne, psychiczne, społeczne i obyczajowe.

Strindberg wzbogacił naturalizm w dramacie o pogłębioną analizę psychologiczną. Wprowadzał też do niego elementy ekspresjonizmu i symbolizmu. Przykładem tej ostatniej tendencji może być dramat „Gra snów”, w którym autor snuje refleksję nad losem człowieka. Ukazuje go z punktu widzenia istoty boskiej, córki hinduskiego boga, która wyrusza na wędrówkę po świecie. Artysta odszedł tutaj od realistycznego sposobu ukazywania rzeczywistości i posłużył się konwencją snu. W efekcie następuje pomieszanie osobowości poszczególnych postaci, zaburzenie czasu i przestrzeni.

Wybrane dzieła Strindberga

Dramaty:

„Mistrz Olaf”, „Ojciec”, „Pierwsze ostrzeżenie”, „Panna Julia”, „Do Damaszku”, „Zbrodnie i zbrodnie”, Wielkanoc”, „Taniec śmierci”, „Gra snów”, „Pelikan”, „Burza”, „Sonata widm”, „Wielki gościniec”

Powieści:

„Czerwony pokój”, „Historie małżeńskie”, „Syn służącej” , „Powieść szaleńca”, „Inferno”

Richard Bergh - Portret Augusta Strindberga (1905)