Społeczeństwo francuskie dzieliło się na trzy stany – szlachtę, duchowieństwo oraz stan trzeci, w którym większość stanowiło mieszczaństwo. Zaczęły one stanowić grupy społeczne uznane przez prawo. W efekcie, poza królem oraz aparatem państwowym, wszystkie trzy stany uczestniczyły w zarządzaniu państwem. Ich udział przejawiał się przede wszystkim poprzez zgromadzenia stanowe – stany generalne i prowincjonalne, samorządy miejskie oraz inne formy samorządu lokalnego.
Skutkiem pogarszającej się koniunktury gospodarczej, były konflikty polityczne wybuchające od początku XIV wieku. Ówczesny król Francji – Filip IV Piękny (1285 – 1314), prowadził wojny z miastami Flandrii, na które potrzebował sporych zasobów finansowych. W efekcie władca francuski podwyższał podatki, psuł monetę oraz starał się przerzucić część kosztów konfliktu zbrojnego na duchowieństwo. Te ostatnie działania Filipa doprowadziły do jego konfliktu z papieżem – Bonifacym VIII (1294 – 1303).
Filip za sprawą prowadzonej dla swoich celów propagandy królewskiej, doprowadził do powstania nastrojów antypapieskich wśród społeczeństwa francuskiego. Dla wzmocnienia pozycji króla w konflikcie z papiestwem, któremu nadano charakter walki o zagrożoną przez Kościół suwerenności państwa, postanowiono odwołać się do opinii publicznej.
W tym celu dziesiątego kwietnia 1302 roku do Paryża zwołano pierwszy raz w historii, zgromadzenie stanów generalnych. Pomimo, że wcześniejsi królowie francuscy odwoływali się do opinii stanów uprzywilejowanych, których przedstawiciele niejednokrotnie byli członkami rady królewskiej, to tym razem odwołano się do wszystkich trzech stanów.
Jednak rola tego pierwszego w dziejach Francji wydarzenia, sprowadziła się tylko do biernej aprobaty polityki Filipa IV Pięknego wobec papiestwa. Dzięki temu król miał wolną rękę do dalszych działań, jednak nawet podatek, którym obciążono Kościół francuski, nie uratował zrujnowanego przez władcę skarbu królewskiego.
Do kolejnego zjazdu Stanów Generalnych doszło w roku 1308, kiedy to władca szukał poparcia w związku z rozwiązaniem zakonu templariuszy. W praktyce, w kolejnych latach, głównym powodem zwoływania wszystkich trzech stanów, były potrzeby finansowe monarchy.
Do uprawnień Stanów Generalnych należało przede wszystkim wyrażanie zgody na nowe podatki, co było ściśle wiązane ze zgodą na prowadzenie wojny. Ponadto do ich kompetencji należało prawo do wyrażania zgody na alienacje domeny, wyboru króla (w sytuacji wymarcia dynastii) oraz przedstawianie zażaleń i postulatów dotyczących urządzeń państwowych.