Rabacja galicyjska (1846) - przyczyny, skutki - historia

Po klęsce powstania listopadowego doszło do przejściowego osłabienia działalności spiskowej na byłych ziemiach polskich, w związku z szeregiem represji i falą zniechęcenia po klęsce. Taki stan nie mógł jednak trwać długo, wobec istnienia wśród Polaków silnych chęci do wyzwolenia się i utworzenia własnego państwa.

W latach 40. XIX wieku na terenach zaboru pruskiego i austriackiego powstała siatka konspiracyjna, której celem było zorganizowanie powstania, mającego objąć swoim  zasięgiem terytorium wszystkich trzech zaborów. Jej pruski odłam został wkrótce rozbity przez policję pruską, a wielu przywódców (w tym Ludwik Mierosławski) aresztowanych. Niemniej jej członkowie cały czas znajdowali się i pracowali na terytorium Galicji. Władze austriackie zdawały sobie sprawę z możliwości wybuchu powstania, postanowiły więc zapobiec temu, kierując istniejące napięcie na inne tory, w tym celu umiejętnie wykorzystując istniejące w ówczesnym społeczeństwie polskim napięcia.

Od dawna w Galicji narastał problem relacji pomiędzy szlachtą a chłopstwem. W dawnych czasach chłopi w Rzeczpospolitej byli niemal całkowicie pozbawieni praw i obarczeni wieloma powinnościami względem panów. Panowanie austriackie nie zmieniło wprawdzie mocno owych zależności, ale Austriacy wykorzystali panującą sytuację, przyjmując rolę arbitrów i sędziów w sporach pomiędzy dwiema grupami społecznymi.  Powodowało to, że często chłopi bardziej ufali austriackiej administracji, niż polskiemu ziemiaństwu.

Gdy napięcie w Galicji groziło wybuchem powstania w lutym 1846 roku, Austriacy sprowokowali szereg chłopskich wystąpień przeciwko szlachcie. Wykorzystali oni do tego pogłoski o tym, że szlachta zamierzała napaść zbrojnie na chłopów, jak również ciche przyzwolenie na „wyrównanie rachunków” w od dawna już toczących się procesach i sporach. Przywódcą zbuntowanych chłopów został Jakub Szela.

Zbuntowanie chłopi galicyjscy pomiędzy lutym (od 19.02.) a marcem przeprowadzili szereg napadów na majątki dworskie, często mordując przebywającą w nich szlachtę. Doszło do aktów nieusprawiedliwionego okrucieństwa,  co oczywiście spowodowało powstanie wielkiej bariery pomiędzy chłopami a ziemianami. W marcu władze austriackie zaczęły stopowanie trwającej rzezi, bowiem ich główny cel został już osiągnięty. Niebezpieczeństwo powstania, jak również jakiejkolwiek współpracy między Polakami w zaborze austriackim zostało zażegnane na długie lata.