Pokój w Nystad (1721) - postanowienia, skutki

Pokój w Nystadt, zawarty 10.09.1721 roku kończył 21-letni konflikt o dominację nad obszarem Europy Wschodniej i Północnej. Tworzył on jednocześnie zaczątki nowego układu sił w tej części kontynentu,  ze zreformowaną przez Piotra I Wielkiego Rosją jako hegemonem.

Należy na początku podkreślić, że traktat ten nie był jedynym pokojem, jaki zawarto, a raczej ostatnim z całej ich serii, podpisanych pomiędzy pokonaną Szwecją a jej przeciwnikami pomiędzy 1719 i 1720. W ich wyniku Szwecja traciła większą część Pomorza wraz ze Szczecinem, Bremę i Verden oraz Holsztyn, kolejno na rzecz Prus, Hanoveru i Danii. Wszystkie te kraje wycofywały się z wojny nie tylko z powodu osiągnięcia swoich celów wojennych. Całkowita katastrofa Szwecji wiązała się jednocześnie z narodzinami nowej siły – Rosji, która zaczynała być potencjalnym zagrożeniem dla jej byłych sojuszników. Traktaty pokojowe ze Szwecją miały być początkiem montowania nowej koalicji, tym razem zwróconej przeciw zwycięzcy wojny. Wobec takiej groźby również Piotrowi Wielkiemu zależało na zakończeniu konfliktu, jako że Szwecja i tak przestała już być zagrożeniem dla jego państwa.

W wyniku pokoju, zawartego także dzięki mediacjom Francji, Szwecja utraciła na rzecz Rosji Inflanty, Estonię, Ingrię i część Karelii. W zamian odzyskała za to Finlandię i 2 miliony talarów odszkodowań wojennych.

Wojna nie skończyła się równie korzystnie dla wszystkich jej uczestników. Rosja była niezaprzeczalnie największym jej beneficjentem, również młode państwo pruskie zdobyło bogate tereny, nie uczestnicząc w niej tak długo. Z kolei prawdziwym przegranym był na pewno August II Mocny, nie uzyskawszy niczego, o co walczył. Warto tu nadmienić, że Saksonia zawarła „akt odnowienia przyjaźni”, równy traktatowi pokojowemu, dopiero w 1729, a Rzeczpospolita w 1732 (nigdy zresztą nie ratyfikowany).

Wojna Północna i jej skutki stanowiły podstawę dla dalszych walk o zmianę układu sił w Europie, które już niedługo przetoczyły się przez kontynent. Ze zmierzchu dawnych potęg europejskich wyłaniały się już nowe, mające w niedalekiej przyszłości znacznie zmienić rozkład sił – Prusy i Rosja.