Przed XVII w. władzę państwowe nie prowadziły polityki gospodarczej, nie powstały też rozwinięte doktryny ekonomiczne. Dopiero pod koniec XVI w. pojawił się system poglądów ekonomiczno – politycznych, który zaczęto określać z czasem Merkantylizmem (wł. merkante – kupiec) – nazwa ta została wprowadzona przez Adama Smitha, szkockiego ekonomistę i filozofa.
Wczesny merkantylizm oznaczał przede wszystkim dążenie do ograniczenia importu. Kwestia ta odnosiła się głównie do artykułów luksusowych. Merkantyliści uważali bowiem, iż fundamentem bogactwa państwa jest handel o dodatnim bilansie – przewaga eksportu nad importem. Źródło takich przekonań tkwiło jeszcze w średniowiecznej praktyce rządzenia – monarchowie gromadzili rezerwy finansowe, niezbędne do prowadzenia skutecznej polityki.
Natomiast w rozwiniętej teorii merkantylizmu, dobrobyt mieszkańców oraz siłę państwa łączono bezpośrednio z rozwojem przemysłu. To właśnie z nim wiązano nadzieje na samowystarczalność gospodarczą kraju. Poza tym merkantyliści zwracali szczególną uwagę na zagadnienia demograficzne oraz społeczne. Głosili wprost proporcjonalną zależność potęgi ekonomicznej kraju od jego potencjału ludnościowego.
Twierdzili przy