Maoizm w Chinach - doktryna, założenia

Trwająca od lat 30. wojna domowa w Chinach zakończyła się ostatecznie w roku 1949 zwycięstwem chińskich komunistów pod wodzą Mao Zedonga. Rozpoczęli oni budowę nowego, komunistycznego państwa na gruzach dawnego Cesarstwa Chin - Chińskiej Republiki Ludowej. Początkowo zwycięstwo komunistów zostało przyjęte z zadowoleniem przez ZSRR, już wkrótce jednak okazało się, że nowy element obozu komunistycznego nie ma zamiaru jedynie kopiować wzorca radzieckiego. Mao Zedong zaczął wprowadzać w Chinach własną wersję komunizmu, znaną jako maoizm.

Maoizm był unikalnym połączeniem myśli komunistów europejskich z niektórymi wartościami i walorami chińskiego konfucjonizmu i filozofii. Różnił się on znacznie od modelu marskistowsko-leninowskiego głównie przez daleko mocniej akcentowaną agresywność. Maoiści uważali walkę klas i wojnę za wartości nadrzędne, niemożliwe zaś miało być budowanie komunizmu drogą pokojową. Przynajmniej na pierwszym etapie kluczowe było przejęcie władzy przez rewolucyjne siły. Komunizm chiński zakładał powrót do pierwotnych, małych wspólnot produkcyjnych, nie dążył do szybkiego wzrostu poziomu życia, za to w planie znajdowało się zwiększenie produkcji ogólnej państwa i zerwanie z przeszłością i historią kraju. Maoizm jako jeden z pierwszych wprowadzał również koncepcję "trzech światów" - 1-go świata, jakie stanowiły USA i ZSRR, "Drugiego"  złożonego z krajów imperialistycznych i "trzeciego" - krajów antyimperialistycznych, wyzyskiwanych przez powyższe dwie kategorie.

Maoizm był swoistym przełomem w myśli komunistycznej i doprowadził do dużego podziału w samym łonie komunistów. Agresywność i bezkompromisowość maoistów doprowadziła do jego odrzucenia przez wiele odłamów europejskich, przede wszystkim zaś ZSRR. Z drugiej strony myśl Mao zdominowała komunizmy azjatyckie, zwłaszcza zaś, ze względów oczywistych, Chiny. Każdy obywatel tego państwa musiał znać podstawowe tezy Mao i posiadać "Małą Czerwoną Książeczkę" z ich spisem. Konflikt ideologiczny maoizmu i komunizmu radzieckiego przełożył się po śmierci Stalina na coraz gorsze stosunki pomiędzy tymi krajami i faktyczne powstanie "trzeciego" bloku, złożonego z Chin i ich satelit, w połowie lat 60.

Kres maoizmowi w jego czystej postaci przyniosły lata 80. i 90. Wtedy to władze komunistyczne w Chinach rozpoczęły proces przebudowy ustroju, wprowadzając elementy wolnego rynku, kapitalizmu i tworząc przez to nową, unikalną hybrydę ustrojów wolnorynkowych i socjalistycznych.