W latach 772 – 804 Karol Wielki prowadził kampanie wojenne przeciwko Sasom, których ostatecznie podbił i zmusił do przyjęcia chrześcijaństwa. W roku 774 w północnej Italii, pokonani przez władcę Franków zostali Longobardowie, a ich ziemie zostały włączone do królestwa Karola. W latach 778 – 801 trwały zmagania wojenne z Arabami na półwyspie Iberyjskim. Pomimo początkowych niepowodzeń, w ostatecznym rozrachunku przyniosły one Karolowi Wielkiemu kolejne zwycięstwo. W roku 788 do państwa Franków została przyłączona Bawaria, a w roku 795 Karol rozpoczął zwycięską wyprawę przeciwko Awarom.
Pomimo, że niektóre kampanie zbrojne podejmowane przez Karola Wielkiego zakończyły się niepowodzeniem, to w ostatecznym bilansie doprowadziły do niespotykanego do tej pory rozszerzenia granic państwa Franków. Wpłynęło to również na zwrot znaczenia monarchy, pod którego rządami ziemie zamieszkane przez ludność zróżnicowaną etnicznie, nie posiadając wspólnej bazy gospodarczej, zaczęły nabierać cech mocarstwa.
Karol Wielki zdając sobie sprawę z własnej wysokiej pozycji, pragnął tytułu cesarskiego, stworzenia uniwersalnego cesarstwa obejmującego zarówno Zachód oraz Wschód. Plany te pokrzyżował jednak papież Leon III, który obawiał się, że władza duchowna przy dalszym wzroście potęgi Karola, zostanie całkowicie podporządkowana świeckiej.
Papież wykorzystał obecność władcy Franków w bazylice Świętego Piotra podczas nabożeństwa Bożonarodzeniowego i włożył mu na głowę diadem cesarski. Zebrany lud aklamował wybór papieża, a Karol 25 XII 800 r. został cesarzem.
Karol Wielki nie tylko był zaskoczony całą sytuacja, był również niezadowolony, gdyż taki obrót spraw był dla niego skrajnie niekorzystny. Papież stał się niejako dyspozytorem korony cesarskiej, władza duchowna pozostawała w wyższości nad świecką, a sam Karol został zepchnięty do roli wskazanego elekta.
Na skutek całego zdarzenia powstał jeszcze jeden problem – nie zawarto wcześniej porozumienia z Konstantynopolem w tym temacie. W celu zmuszenia Bizancjum do uznania koronacji Karola na cesarza potrzeba było akcji zbrojnych. Walki toczyły się dość długo i dopiero w roku 812 cesarstwo na Wschodzie uznało tytuł cesarski Karola.
Od tego momentu doszło do ustanowienia nowego ładu w świecie chrześcijańskim – dwa cesarstwa i dwóch niezależnych od siebie cesarzy, na wschodzie i na zachodzie.