Gabriel Narutowicz - biografia, poglądy, wynalazki

Gabriel Narutowicz urodził się 17.03.1856 roku w Telszach, na terenie obecnej Litwy (ówcześnie Imperium Rosyjskie). Pochodził z rodu szlacheckiego, z powodu wczesnej śmierci męża młodego Gabriela wychowywała głównie matka. Część rodziny przyznawała się bardziej do litewskich niż polskich korzeni. W młodości Narutowicza rodzina przeniosła się do Lipawy, gdzie popierał pierwsze nauki. Następnie został studentem Petersburskiego Uniwersytetu, później zaś, z powodu choroby, kontynuował je w Szwajcarii w Zurychu, gdzie jednocześnie reperował zdrowie. Studia ukończył w roku 1891, nie mógł już jednak po nich wrócić do kraju – w czasie nauki nawiązał kontakt z polskimi działaczami politycznymi, którzy zostali jednak zdemaskowani przez władze carskie. Od 1895 roku posiadał obywatelstwo szwajcarskie.

Nie mogąc powrócić do kraju Narutowicz zajął się działalnością w nowym miejscu zamieszkania. Z wykształcenia inżynier, pracował przy przebudowach miast szwajcarskich, jak również np. „przebudowy” jednego z odcinków Renu. Był również jedną z naczelnych osób związanych z budową elektrowni w Kubel pod St. Gallen. Projekt ten okazał się na tyle udany, że późniejsza kariera Narutowicza znaczona była kolejnymi tego typu budowami. Od 1907 pracował też w Zurychu jako wykładowca, w 1908 dostał profesurę. W latach 1917 – 1920 stworzył swoje największe dzieło inżynieryjne, elektrownię wodną w Muhleberg.

Od września 1919 przebywał w odrodzonej Polsce, pomagając w odbudowie zniszczeń wojennych. Cieszący się powszechnym szacunkiem,  dostał propozycję pracy w rządzie, którą przyjął. Od czerwca 1920 do czerwca 1922 był ministrem robót publicznych, później zaś ministra spraw zagranicznych.

Podczas wyborów prezydenckich w roku 1922 zaproponowano mu kandydaturę na prezydenta, jako kandydata PSL „Wyzwolenie”. Mimo pewnych wątpliwości postanowił przyjąć ofertę. W czasie burzliwego głosowania 9.12.1922 został wybrany pierwszym powojennym prezydentem. Jego wynik bojkotowała jednak duża część prawicy, uważając że udało mu się wygrać jedynie dzięki nieprawidłowościom i poparciu mniejszości.

Po burzliwym zaprzysiężeniu 11.12.1922 pełnił funkcje prezydenta jedynie 5 dni. 16.12.1922 roku fanatyczny zwolennik prawicy, Eligiusz Niewiadomski, zastrzelił Gabriela Narutowicza w czasie zwiedzania przez tego ostatniego galerii na Zachęcie. Celem zamachowca był też prawdopodobnie Józef Piłsudski, który mocno przeżył śmierć znajomego. Eligiusz Niewiadomski został skazany na karę śmierci, wyrok wykonano, dla niektórych członków skrajnej prawicy był on jednak później traktowany jako męczennik za sprawę.

Gabriel Narutowicz został pochowany w Warszawie.