Kwasy karboksylowe - wzory, właściwości
Kwasy karboksylowe to związki organiczne zawierające grupę karboksylową CO2H (R-COOH). Bardzo wiele kwasów karboksylowych występuje naturalnie w przyrodzie:
Kwas cytrynowy
Kwas jabłkowy
Kwas winowy
Spożywcze kwasy karboksylowe mają ostry smak. Powyższe kwasy występują odpowiednio w cytrynie, jabłku i winogronach. Właściwości kwasów karboksylowych wynikają z obecności grupy karboksylowej. Ponieważ mogą tworzyć intermolekularne (między dwiema cząsteczkami) jak i intramolekularna (w obrębie jednej cząsteczki w przypadku dikarboksylowych związków lub hydrokykwasów) wiązania wodorowe należą do związków zasocjowanych. Istnienie wiązań wodorowych ma duży wpływ na właściwości fizykochemiczne. Temperatura wrzenia kwasów karboksylowych jest znacznie wyższa niż np analogicznych alkoholi.
Jak wskazuje nazwa, związki karboksylowe wykazują właściwości kwasowe. Reagują one z zasadami, dając sole kwasów karboksylowych.
Kwasy karboksylowe możemy podzielić na kwasy alifatyczne i aromatyczne. Kwasy aromatyczne to np. kwas benzoesowy, natomiast kwasy alifatyczne to kwasy mrówkowy, octowy, propionowy, masłowy itp (innymi słowy kwasy posiadające łańcuch węglowodorowy)
Ze względu na obecność innych grup w cząsteczce kwasy karboksylowe dzielimy np. na:
- hydroksykwasy (zawierają grupę -OH)
-aminokwasy (zawierają grupę -NHR, -NH2,-N-R2)
- ketokwasy (zawierają grupę C=O)
Ze względu na ilość grup karboksylowych wyróżniamy kwasy monokarboksylowe, dikarboksylowe, trikarboksylowe itp.
Kwasy karboksylowe - nazewnictwo
System nazewnictwa kwasów jest dwojaki i zalezy od wielkości cząsteczki. Kwasy będące pochodnymi niecyklicznych alkanów, tworzy się poprzez dodanie nazwy kwas i zamianę końcówki alkanu na -owy. Atom węgla w takim przypadku dostaje numer C1. Przykłady:
-kwas propanowy
\(CH_2CH_2COOH\)
-kwas 4-metylopentanowy
\((CH_3)_2CHCH_2CH_2COOH\)
Drugim sysetemem nazewnictwa stosowanym często w przypadku kwasów alkanów cyklicznych jest dodanie słów: kwas..... karboksylowy np.
Kwas 3-bromocykloheksano-karboksylowy
Kwasy karboksylowe - zastosowanie
Zastosowanie kwasów karboksylowych to przede wszystkim zastosowanie kwasu octowego. Jest to substrat do wytwarzania polioctanuwinylu, który stanowi składnik farb i klejów. Kwasy karboksylowe o długich łańcuchach alifatycznych to kwasy tłuszczowe, które znajdują szerokie zastosowanie jako substrat do produkcji mydeł, lub w przemyśle spożywczym. Kwas mrówkowy ma właściwości grzybobójcze i stosowany bywa w preparatach o takim działaniu. Kwas szczawiowy natomiast znajduje zastosowanie w usuwaniu rdzy.