Wszystkie ptaki są rozdzielnopłciowe. Zapłodnienie jest wewnętrzne, choć tylko nieliczne samce posiadają narząd kopulacyjny wynicowany z kloaki. U większości ptaków przekazanie plemników następuje na skutek zetknięcia kloak kopulujących ze sobą partnerów. Samice posiadają zredukowany w połowie układ rozrodczy, który składa się z lewego jajnika i jajowodu. Jest to kolejne przystosowanie do lotu polegające na zmniejszeniu ciężaru ciała ptaka. Wszystkie ptaki są jajorodne. Jaja znoszone są pojedynczo w pewnych odstępach czasowych. Większość ptaków buduje gniazda, w których jaja są na ogół wysiadywane przez samice (czasem także przez samców lub przez oboje rodziców). Niektóre ptaki (np. kukułka) nie wysiadują jaj, lecz podrzucają je innym ptakom, co nazywane jest pasożytnictwem lęgowym. Z jaj wylęgają się pisklęta, które przez jakiś czas pozostają pod opieką rodziców.
W zależności od samodzielności młodych oraz stopnia ich rozwoju wyróżniamy dwie grupy ptaków: gniazdowniki i zagniazdowniki.
Pisklęta zagniazdowników zaraz po wykluciu opuszczają gniazdo. Są opierzone, potrafią samodzielnie chodzić, a opieka rodziców (zwykle matki) ogranicza się do wodzenia młodych za sobą, ochrony przed napastnikami i wskazywania pokarmu. Zagniazdownikami są np.: blaszkodziobe, kuraki i bezgrzebieniowe.
 |
|
Zagdniazdowniki/S Sepp (08.06.2007)/commons.wikimedia.org |
Młode gniazdowników są całkowicie bezradne i niesamodzielnie. Na ogół ślepe i nagie zdane są na pomoc swoich rodziców, którzy karmią je i ogrzewają. Do gniazdowników należą np. wróblowate, gołębiowate i ptaki drapieżne.
 |
| Gniazdowniki/Qatar&Me (12.04.2008)/commons.wikimedia.org |
U większości ptaków występuje wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy. Samice na ogół są większe, co związane jest z koniecznością znoszenia dużych jaj. Samce mają zazwyczaj bardziej kolorowe upierzenia, które prezentują w czasie zalotów. Ptaki mogą być poligamiczne lub monogamiczne. U pierwszych z nich występują toki, w czasie których samce wykonują tańce godowe. W czasie tych popisów prezentują swe piękne upierzenia (szczególnie okazałe u pawi i rajskich ptaków), co ma im zapewnić przychylność samicy. Samce ptaków monogamicznych nie są na ogół tak okazałe, często wyglądem przypominają samice. Dlatego też partnerki wabią śpiewem, a czasem też deseniowym ubarwieniem.