Sądy apelacyjne należą do grupy sądów powszechnych. Ich działanie reguluje ustawa o sądach powszechnych z dnia 27 lipca 2001 r. Sądy apelacyjne powołuje i znosi Minister Sprawiedliwości, choć istotne jest tutaj zasięgniecie opinii Krajowej Rady Sądownictwa.
Sądy apelacyjne dzielą sią na wydziały: cywilny, karny orz pracy i ubezpieczeń społecznych, choć zgodnie z ustawą mogą być także tworzone inne wydziały (także zamiejscowe, tzn. poza siedzibą okręgowego) – są one powołane w celu rozstrzygania spraw w II instancji – zgodnie z zasadą instancyjności sądownictwa polskiego.
Sądy apelacyjne tworzone są na obszarze działania przynajmniej 2 sądów okręgowych – jest to tzw. obszar apelacji.
Organami w sądach apelacyjnych są: prezes sądu, kolegium sądu oraz dyrektor sądu. Prezes sądu apelacyjnego jest powoływany przez Ministra Sprawiedliwości – wybór dokonywany jest spośród sędziów sądu apelacyjnego, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego sędziów apelacji (art. 23 ustawy o sądach powszechnych). Warto wiedzieć, że prezes sądu apelacyjnego jest uprawniony do powołania prezesa sądu rejonowego.
Kolegium w sądzie apelacyjnych składa się z 5 osób – są oni wybieranie przez zebranie sędziów sądu apelacyjnego spośród swoich członków (oraz prezesa sądu). Kadencja kolegium trwa trzy lata.
Warto wiedzieć, że sądy apelacyjne oprócz rozpatrywania spraw w II instancji, pełnią również funkcje sądów I instancji w zakresie dyscyplinowania sędziów sądów powszechnych. Sądy te realizują także inne zadania przewidziane w ustawie.
Sądy apelacyjne w Polsce
Sądy apelacyjne w Polsce mają swoje siedziby w 11 miastach: Białymstoku, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu.