Uroczystość Objawienia Pańskiego (inaczej: Święto Epifanii), obchodzona 6 stycznia, jest jednym z najstarszych świąt chrześcijańskich. Na Wschodzie była znana już w III w., natomiast 100 lat później pojawiła się w Kościele zachodnim. Jej liturgia nierozerwalnie jest związana z Bożym Narodzeniem; koncentruje się bowiem na Wcieleniu, czyli objawieniu się Boga jako człowieka, akcentując przy tym Jego Boską wielkość.
Chrześcijaństwo zachodnie i chrześcijaństwo wschodnie, kontemplując w tym dniu tajemnicę Wcielenia i Boskości Chrystusa, kładą nacisk na inne wydarzenia z Jego życia. Można to zauważyć po odmiennych określeniach Uroczystości Objawienia Pańskiego, które funkcjonują w ich tradycjach liturgicznych.
W Kościele prawosławnym Epifania jest nazywana Świętem Jordanu, gdyż na Wschodzie wspomina się tego dnia chrzest Pański w rzece Jordan. Z kolei na Zachodzie przyjęło się rozważać podczas Uroczystości Objawienia Pańskiego fragment Ewangelii św. Mateusza o pokłonie Trzech Mędrców, stąd drugą nazwą przyjętą przez Kościół jest Święto Trzech Króli. Niemniej w liturgii rzymskiej także znalazło się osobne miejsce na święto Chrztu Pańskiego – jego wspomnienie obchodzi się w pierwszą niedzielę po Uroczystości Epifanii.
W Kościele Katolickim Dzień Objawienia Pańskiego jest dniem świątecznym nakazanym; w Polsce ustawowo wolnym od pracy.
Ponadto 6 stycznia obchodzony jest także Światowy Dzień Misyjny Dzieci ustanowiony przez papieża Piusa XII w 1949 r.
Święto Trzech Króli
Trzej Królowie, nazywani także Mędrcami ze Wschodu bądź Magami, to postacie biblijne pojawiające się wyłącznie w Ewangelii św. Mateusza (Mt 2, 1-12). Należy przy tym jednak zaznaczyć, że sam Mateusz nie używa określenia „królowie”. Tradycja mówiąca, że Magowie byli królami, narodziła się dopiero w VI w. na kanwie proroctwa Psalmu 72 (Ps 72,15).
Ewangelista nie określa również liczby Mędrców. W II i III w. malowidła w katakumbach przedstawiały dwóch, czterech lub sześciu mężczyzn. Kościół jednak przyjął, że było ich trzech, ze względu na ilość złożonych darów. Z kolei u Syryjczyków i Ormian można się spotkać z liczbą dwunastu Mędrców. Imiona Królów: Kacper, Melchior i Baltazar pojawiły się w VIII wieku, ale nie wiadomo na jakiej podstawie zostały wybrane.
Mędrcy ze Wschodu mieli, podążając za gwiazdą na niebie, przybyć do Betlejem, aby oddać pokłon królowi żydowskiemu. Byli bowiem przekonani, że Jezus jest przyszłym królem Izraela. Złożony hołd odczytywany jest jako symbol pokłonu całego świata pogańskiego Synowi Bożemu i uniwersalnego posłannictwa Chrystusa. Głównym celem obchodów Uroczystości Objawienia Pańskiego jest bowiem przypomnienie o tym, że Syn Boży przyszedł do ludzi wszystkich narodów, ras i języków.
Mędrcy obdarowali Jezusa mirrą, kadzidłem i złotem. Dary zostały już zapowiedziane w proroctwie Izajasza (Iz 60, 6), chociaż nie wspomina on o mirrze. Niemniej w czasach Jezusa miała ona taką samą wartość jak kadzidło czy złoto. Dary od Mędrców mają bogatą symbolikę: złoto jest znakiem godności królewskiej, kadzidło – uznania Chrystusa za Boga, a mirra to symbol prawdziwego Człowieka oraz zapowiedź śmierci Zbawiciela (mirra była używana w czasach Chrystusa do balsamowania zwłok).
Według legendy Magowie mieli powrócić do swojego kraju, a kilkadziesiąt lat później przyjąć chrzest z rąk jednego z Apostołów i zostać biskupami, aby następnie ponieść śmierć męczeńską w czasie prześladowań. Ich relikwie znajdują się oficjalnie w mediolańskim kościele św. Eustorgiusza, niemniej sama historyczność Trzech Króli jest współcześnie mocno dyskutowana przez biblistów. Część z nich przyjmuje, że opowieść o Magach jest rodzajem katechetycznego pouczenia, nie mającego zakorzenienia w rzeczywistości.
Z Uroczystością Objawienia Pańskiego wiąże się zwyczaj święcenia kredy, kadzidła, złota i czasem wody. Poświęconą kredą wierni wypisują się na drzwiach swoich mieszkań K+M+B oraz aktualny rok. Powszechna interpretacja głosi, że litery te są inicjałami Trzech Króli. W średniowieczu odczytywano jednak napis inaczej – C+M+B (imię Kacper po łacinie pisane jest przez C) miało wyrażać błogosławieństwo: Niech Chrystus błogosławi mieszkanie! (Christus mansionem benedicat).
Niezależnie od interpretacji, sam napis ma wskazywać na przyjęcie Wcielonego Syna Bożego przez domowników – jest publicznym wyznaniem wiary. Zwyczaj ten niewątpliwie stanowi nawiązanie do Księgi Wyjścia (11,1-13,16), kiedy to Bóg nakazał Izraelitom oznaczyć drzwi ich domostw krwią baranka paschalnego.
Od kilku lat w dniu Objawienia Pańskiego organizowane są także uliczne parady zwane Orszakami Trzech Króli. Orszak przemierza najczęściej główne ulice miasta, a w trakcie marszu odgrywane są uliczne jasełka.