Co to jest Adwent?
Adwent (łac. adventus – „przyjście, przybycie”) to pierwszy okres roku liturgicznego. Rozpoczyna się pierwszymi Nieszporami pierwszej Niedzieli po uroczystości Chrystusa Króla, czyli między 29 listopada a 3 grudnia i trwa do pierwszych Nieszporów uroczystości Narodzenia Pańskiego 25 grudnia (czyli kończy się wieczorem 24 grudnia). Liczy od 23 do 28 dni i obejmuje 4 kolejne niedziele.
Tradycja obchodzenia Adwentu sięga IV w. Najstarsze ślady spotyka się w liturgii terenów dzisiejszej Francji, Hiszpanii i północnych Włoch. Wówczas jednak Adwent miał charakter pokutny i ascetyczny (m.in. praktykowano posty i abstynencje), a nie – jak dziś – radosny. Ponadto był czasem przygotowania do święta Epifanii (Objawienia Pańskiego – 6 stycznia) i trwał trzy tygodnie. Dopiero w VI wieku, za czasów papieża Grzegorza Wielkiego, Adwent zaczął być traktowany jako radosne przygotowanie na święta Narodzenia Pańskiego i obejmować 4 kolejne niedziele.
Pozostałości pokutnego charakteru są obecne w tradycji rzymskiej do dziś, stąd cechą charakterystyczną Adwentu jest swego rodzaju zubożenie obchodów liturgicznych. W czasie liturgii niedzielnych ( z wyjątkiem uroczystości Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny) nie odmawia się Gloria, a w całym okresie Adwentu przypada tylko jedna uroczystość – 8 grudnia ma miejsce uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W czasie Adwentu szaty liturgiczne mają kolor fioletowy, czyli kolor pokutny (oprócz trzeciej niedzieli Adwentu, kiedy można użyć koloru różowego, gdyż jest to tzw. niedziela Gaudete, czyli Radości). Kościół zaleca również, aby w tym okresie powstrzymywać się od uczestnictwa w hucznych zabawach, zachęca do udziału w rekolekcjach i do przystąpienie do sakramentu pokuty i pojednania.
Niemniej Adwent jest czasem radosnego oczekiwana na przyjście Jezusa, przy czym to przyjście jest rozumiane na dwa sposoby: jako Narodzenie Pańskie i jako paruzja, czyli powtórne przyjście Jezusa na ziemię u końca czasów. Na podstawie tego dwoistego charakteru obchody Adwentu dzieli się na dwie części:
1) od pierwszej Niedzieli Adwentu do 16 grudnia – część ta ma na celu przygotowanie wiernych na paruzję, czyli ostateczne przyjście Chrystusa. W Liturgii Słowa cytowane są wówczas słowa proroka Izajasza (Księga Izajasza) i Jana Chrzciciela (Ewangelie), dotyczące nadejścia Mesjasza. Kościół modli się w tych dniach, aby Chrystus zechciał „nam udzielić obiecanych darów, których czuwając z ufnością oczekujemy”. Ta część koncentruje się zatem na aspekcie eschatologicznym i soteriologicznym.
2) od 16 do 24 grudnia – część ta stanowi z kolei bezpośrednie przygotowanie do uroczystości Narodzenia Pańskiego. Jej cechą charakterystyczną są odmawiane codziennie antyfony, tzw. antyfony „O”, gdyż każda z nich rozpoczyna się od wyrazu na „O” (O Sapienitia, O Adonai, O Radix Jesse, O Clavis David, O oriens, O Rex gentium, O Emmanuel). W liturgii znajdują się one jako wersety w aklamacji Alleluja przed Ewangelią.
Symbole Adwentu
- świece roratki – roratki są zapalane w czasie porannej Mszy Świętej, zwaną Mszą roratnią, która jest odprawiana ku czci Najświętszej Maryi Panny w okresie Adwentu w dniach powszednich. Jest to polska tradycja; zwyczaj umieszczania roratki przy ołtarzu pochodzi z czasów Bolesława Wstydliwego (XIII w.).
- wieniec adwentowy – składa się z gałązek drzew iglastych, na których umieszcza się 4 świece, oznaczające 4 niedziele Adwentu. Co niedzielę zapala się kolejną świecę. Zapalanie świec oznacza czuwanie i gotowość na przyjście Chrystusa. Wiąże się to ze słowami Chrystusa, który określił siebie „światłością świata”: A oto znów przemówił do nich Jezus tymi słowami: Ja jestem światłością świata. Kto idzie za Mną, nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia (J 8,12). Wieniec jest umieszczany zarówno w domach prywatnych, jak i kościołach.
- lampiony adwentowe – lampion przygotowywany jest najczęściej z brystolu lub kartonu; wewnątrz znajduje się świeca, która zapalana jest na początku mszy roratniej. Symbol ten wywodzi się z przypowieści Jezusa o roztropnych pannach, które z płonącymi lampami oczekiwały na przyjście Oblubieńca. (Mt 25, 1-13).
- kalendarz adwentowy – specjalny kalendarz służący do odliczania dni od pierwszego dnia Adwentu do Wigilii Bożego Narodzenia. Jest to zwyczaj niemiecki, sięgający korzeniami XIX w.