Św. Jan Chryzostom przyszedł na świat ok. 349 r. w arystokratycznej rodzinie chrześcijańskiej, w stolicy ówczesnej prowincji syryjskiej – w Antiochii. We wczesnym dzieciństwie został osierocony przez ojca Sekundusa, wysokiej rangi oficera. W tej sytuacji wychowaniem Jana zajęła się jego matka Antuza, pochodząca z Grecji. Dzięki niej otrzymał wszechstronne wykształcenie w zakresie retoryki i filozofii.
Św. Jan Chryzostom chrzest przyjął dopiero w wieku 20 lat. Został wówczas lektorem u boku biskupa Antiochii, Melecjusza. Po śmierci matki w 372 r. udał się na pustkowie i zaczął prowadzić ascetyczny styl życia. Po sześciu latach spędzonych na pobożnych praktykach Jan powrócił do Antiochii i do pełnienia funkcji lektora. W 381 r. został diakonem, a w 385 r. przyjął święcenia kapłańskie. Sławą okryły się jego kazania, których słuchały tłumy chrześcijan. Dzięki zdolnościom krasomówczym zyskał przydomek „Złotousty” (Chryzostom).
Kiedy w 387 r. w Antiochii wybuchły rozruchy skierowane przeciwko cesarzowi, Teodozemu I Wielkiemu, Jan wygłosił słynne Mowy wielkopostne, w których zganił mieszkańców za ich porywczość, ale też wziął ich w obronę. W efekcie cesarz zaniechał karania winnych, co zjednało Janowi wielką sympatię i wdzięczność ludu.
W 397 r. św. Jan został wybrany patriarchą Konstantynopola. Po otrzymaniu święceń biskupich z zapałem zaczął wprowadzać surowe zasady ubóstwa, wstrzemięźliwości i jałmużny w powierzonym mu Kościele. W swoich kazaniach piętnował wszelkie nadużycia, nie pomijając dworu cesarskiego. Wiernym okazywał wielką troskę, a dla ubogich i bezdomnych wystawiał gospody oraz schroniska. Użyczył azylu nawet ministrowi cesarskiemu, kiedy ten popadł w niełaskę u swego pana.
Dyscyplina, którą chciał zaprowadzić św. Jan, przysporzyła mu wrogów wśród duchowieństwa oraz na dworze cesarskim. W 403 r. cesarzowa Eudoksja, żona cesarza Arkadiusza, wraz z biskupami na synodzie „Pod Dębem”(nazwa wywodzi się od miejscowości Onercia - Dąb) odwołała Jana z urzędu i skazała na banicję. Wywieziono go do Prenetos w Bitynii. Jednak kiedy w obronie swojego patriarchy wystąpili gwałtownie wierni, Eudoksja była zmuszona przywrócić biskupowi wolność.
Spokój nie trwał długo, ponieważ Jan kontynuował wystąpienia przeciwko cesarzowej. W odwecie Eudoksja zwołała do Konstantynopola synod swoich zwolenników, który ponownie deponował biskupa. Jan został ostatecznie skazany na wygnanie. W drodze na miejsce odosobnienia (Pityus nad Morzem Czerwonym) zachorował i w 407 r. w mieście Comana zmarł. Według tradycji jego ostatnie słowa brzmiały: „Bogu za wszystko dzięki”.
Obecnie relikwie św. Jana Chryzostoma znajdują się w Rzymie (w bazylice św. Piotra, w kaplicy Chóru) oraz na Górze Athos, w Brugii, Clairvaux, Dubrowniku, Kijowie, Moguncji, Messynie, Moskwie, Paryżu, Wenecji i w Stambule.
Tradycja przypisuje św. Janowi Chryzostomowi autorstwo jednej z form liturgicznych, która do dziś jest praktykowana w Cerkwi prawosławnej i Kościołach greckokatolickich przez prawie cały rok.
Św. Jan Chryzostom pozostawił po sobie ogromną spuściznę literacką: kanon liturgii świętej (Boska Liturgia św. Jana Złotoustego), liczne pisma teologiczne (m.in. „O kapłaństwie”, „O małżeństwie, wychowaniu dzieci i ascezie”, „O dziewictwie”, „Przeciwko Żydom i poganom”), kazania (głównie są to komentarze Pisma Świętego), mowy i szeroką korespondencję (w tym 17 listów do św. Olimpii, diakonisy).
Papież Pius V ogłosił w 1568 r. św. Jana Chryzostoma doktorem Kościoła. Jego wspomnienie liturgiczne jest obchodzone w katolicyzmie 13 września.
W ikonografii św. Jan Chryzostom jest ukazywany jako patriarcha w stroju rytu ortodoksyjnego (z dużymi krzyżami), czasami także jako biskup Kościoła katolickiego, zazwyczaj z krótką bródką i łysiną czołową. Prawą rękę ma uniesioną w błogosławieństwie, a w lewej trzyma Ewangelię. W sztuce zachodniej jego atrybutami są: księga, osioł, pisarskie pióro.
Św. Jana można też spotkać na ikonach „Trzech Wielkich Hierarchów” razem ze św. Bazylim Wielkim i św. Grzegorzem Teologiem, spośród których wyróżnia się najkrótszą brodą.
Św. Jan Chryzostom jest patronem kaznodziejów, osób studiujących teologię oraz orędownikiem w sytuacjach bez wyjścia.