Prawosławie w Polsce - historia, gdzie (rozmieszczenie), liczba

Prawosławie pojawiło się na ziemiach polskich już w IX w. w wyniku misji świętych braci Cyryla i Metodego. Pierwsze ślady  kultu w obrządku słowiańskim znaleziono m.in. w Krakowie, Wiślicy i Przemyślu. Ośrodki te nie były jeszcze pod kontrolą Kościoła łacińskiego i pozostawały pod wpływem cywilizacji bizantyjskiej. Sytuacja uległa zmianie po przyjęciu chrztu przez Mieszka I w 966 roku. Wówczas Polska znalazła się w gronie państw cywilizacji łacińskiej, a Kościół metodiański, funkcjonujący na południowych obszarach ziem polskich, zaczął zanikać.

Przyjęcie chrześcijaństwa obrządku łacińskiego nie było jednak równoznaczne z nieobecnością prawosławia na ziemiach polskich. Na przestrzeni wieków wielokrotnie w Polsce zbiegały się szlaki chrześcijaństwa Wschodu i Zachodu. Działo się tak w dużej mierze dlatego, że granica wschodnia naszego kraju podlegała nieustannym zmianom i często obejmowała swoim zasięgiem tereny zamieszkałe przez ludność prawosławną (już w 988 r. książę Włodzimierz Wielki przyjął chrzest z rąk Bizancjum, co było równoznaczne z chrystianizacją Rusi Kijowskiej w obrządku greckim).

Ważnym wydarzeniem dla Kościoła prawosławnego w Polsce była unia brzeska zawarta w 1596 r. Na jej mocy polska Cerkiew została podporządkowana jurysdykcji papieża, przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowej struktury administracyjnej, wschodniej liturgii i obrzędów w języku cerkiewno-słowiańskim oraz kalendarza juliańskiego. Powstały w ten sposób Kościół został nazwany Kościołem unickim (obecnie Kościół Greckokatolicki). Nie wszyscy hierarchowie prawosławni przyjęli jednak uchwalenia synodu w Brześciu i uznali zwierzchnictwo biskupa Rzymu. W efekcie społeczność prawosławna zamieszkująca tereny Polski podzieliła się na unitów (zwolenników porozumienia) i dyzunitów (przeciwników unii).

Pomimo protestów unia została zaaprobowana przez króla Zygmunta ІІІ Wazę. W efekcie Kościół prawosławny zmienił swój status w Królestwie Polskim. Wszystkie jego dotychczasowe przywileje w kraju oraz cały majątek kościelny automatycznie przeszły w ręce unitów. Przez następne kilkadziesiąt lat trwały spory i prześladowań prawosławnych, którzy nie przyjęli postanowień z Brześcia. Represje i naciski okazały się tak silne, że kolejne parafie i monastery odchodziły od swej wiary. W konsekwencji cerkiew prawosławna do dziś uważa unię brzeską za  rozbicie jedności, natomiast Kościół rzymskokatolicki wręcz odwrotnie – za największą i najważniejszą, po unii florenckiej (1439 r.), próbę odbudowy jedności Kościoła.

Prawosławie jest obecnie najliczniejszym, po rzymskokatolickim, wyznaniem w Polsce. Dane z 2011 r. mówią o ponad 504 tysiącach wiernych. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny zorganizowany jest w sześć diecezji: białostocko-gdańską, lubelsko-chełmską, łódzko-poznańską, przemysko-nowosądecką, warszawsko-bielską oraz wrocławsko-szczecińską. Obejmują one 233 parafie. Władzę zwierzchnią w Kościele sprawuje Arcybiskup Metropolita Warszawski i całej Polski, który zwołuje i przewodniczy Soborowi oraz Synodowi Biskupów. Jest on jednocześnie ordynariuszem diecezji warszawsko-bielskiej.

W strukturach Kościoła funkcjonuje także Prawosławny Ordynariat Wojska Polskiego. Ponadto W Polsce działa siedem monasterów (klasztorów) prawosławnych – cztery męskie: w Supraślu, Jabłecznej, Ujkowicach i Sakach oraz trzy żeńskie: w Grabarce, Dojlidach i Wojnowie. Największym sanktuarium pielgrzymkowym jest klasztor na Świętej Górze Grabarce, nazywany „prawosławną Jasną Górą”.

W cerkwiach na terenie całego kraju liturgia oraz inne nabożeństwa sprawowane są najczęściej w języku cerkiewnosłowiańskim. Natomiast do kazań i czytań z Pisma Świętego powoli wprowadzany jest język polski. Należy przy tym mieć na względzie, że Kościół prawosławny w naszym kraju to Kościół wielonarodościowy. Obok Polaków są w nim Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie, a także Bułgarzy, Serbowie i Grecy.

Stosunek państwa polskiego do Kościoła prawosławnego reguluje ustawa z dnia 4 lipca 1991 o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Kościół jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej i Światowej Rady Kościołów.

Polecamy również:

  • Staroobrzędowcy - religia

    W 1654 r. patriarcha Moskwy Nikon dokonał za zgodą cara Aleksego I Michajłowicza reform w rosyjskim Kościele prawosławnym. Wprowadzone zmiany, dotyczące m.in. obrządku i tekstów liturgicznych, miały służyć umocnieniu absolutnej władzy carów, którzy w owych czasach byli zwierzchnikami Cerkwi.  Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 3 + 5 =
Ostatnio komentowane
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33
DZIĘKUJĘ
• 2024-07-31 13:21:34
I cóż miał rację Marek Aureliusz który chciał podbić Germanię uderzeniem przez Mor...
• 2024-07-06 19:45:33
O tym, że zmienne w czasie pole elektryczne jest źródłem pola magnetycznego, napisał ...
• 2024-06-27 07:25:33
ok
• 2024-06-05 13:52:17