Streszczenie
Powieść Stanisława Lema składa się z czterech rozdziałów.
W Szwajcarii
Narrator opisuje pobyt bohatera, podróżnika Ijona Tichego w Szwajcarii, w XVI-wiecznym zamku, który otrzymał w spadku. Poznaje tam profesora Rogera Gnussa, szefującego Instytutowi Maszyn Dziejowych, należącemu do Ministerstwa Spraw Zaziemskich. Profesor zajmuje się kontaktami dyplomatycznymi z cywilizacjami pochodzącymi z innych planet. Roger Gnuss zaprasza nowo poznanego podróżnika do siedziby swojego Instytutu.
Instytut Maszyn Dziejowych
W rozdziale tym odnajdujemy opis struktury Instytutu. Dzieli się on na różne wydziały np. Fizyki, Kosmologii Finansowej czy Teologii Nieziemskich. Na każdym z wydziałów pracują specjalne maszyny, które tworzą dalsze ciągi nieziemskich historii, na podstawie danych chemicznych, fizycznych czy historycznych. Żadna z maszyn nie jest jednak w stanie stworzyć idealnej wizji cywilizacji. Do zbioru danych (tzw. wsadów) zostaje dołączona jedna z podróżniczych relacji Tichego (z Enteropii). Dzięki temu, w informacji zwrotnej bohater dowiaduje się, że miejsce które odwiedził było falsyfikatem. Ijon otrzymuje także zaproszenie na Encję, planetę Kurdlandczyków i Luzanów). Przed wyjazdem bohater poznaje kulturę Encji. Otrzymujemy dokładny opis ludów zamieszkujących tę krainę. Kurdlandczycy to rasa pochodząca od olbrzymich stworów, która wyrastała w ich wnętrzach. Luzanie byli ludem zajmującym się rozwojem techniki, niestety w wyniku fatalnych eksperymentów i chaosu w XXII wieku prawie doprowadził naukę do całkowitej katastrofy. Ich wynalazkiem były bystry – logiczne elementy podobne do molekuł – potrafiły one stworzyć każde życzenie człowieka. Dzięki nim Luzanie mieli być chronieni przed nieszczęściami.
W drodze
Następuje opis podróży Tichego na Encję. By zrelaksować się na pokładzie mężczyzna instaluje dysputer, czyli maszynę, która symuluje żywe osoby. Bohater chciał by pojawił się m.in. Karl Popper, William Szekspir czy Bertnard Russel oraz inni naukowcy czy filozofowie – chciał poznać ich opinie na temat świata Luzanów.
Wizja lokalna
Opis lądowania bohatera w Kurdlandii, gdzie spotyka kilku tubylców, którzy uciekli z tamtejszego więzienia. Następnie Tichy ląduje w Luzanii. Tam porywają go artyści-ekstremiści, szybko jednak zostaje uwolniony. Odbywa podróż po Luzanii i poznaje tamtejsze obyczaje, poglądy, doktryny filozoficzne. Rozmawia z mieszkańcami i naukowcami oraz filozofami. Jeden z nich zyskał nieśmiertelność. Poznaje także historię tego kraju.