Geneza
Czas powstawania powieści nie jest znany dokładnie. Przypuszcza się, że główny zarys dzieła powstał ok. 1720 roku, a całość została ukończona pięć lat później. Pierwsza edycja „Podróży Guliwera” ukazała się anonimowo w październiku 1726 roku. Nakład zszedł błyskawicznie, w tym samym roku ukazały się jeszcze dwa wydania książki. „Podróże Guliwera” weszły do kanonu literatury światowej. Przygody podróżnika doczekały się niezliczonych nawiązań literackich i kilku ekranizacji (m.in. w 1902 i 1935 roku).
Czas i miejsce akcji
„Podróże Guliwera” mają formę dziennika głównego bohatera, dzięki czemu możemy poznać dokładne daty jego podróży. Podróż do Liliputu rozpoczyna się 4 maja 1699 roku i kończy 13 kwietnia 1702 roku. Kolejna wyprawa (Brobdingnag) obejmuje okres od 20 czerwca 1702 do 3 czerwca 1706 roku. Akcja trzeciej części utworu (podróże do: Laputy, Balnibarbów, Luggnaggu, Glubbdubdribu, Japonii) toczy się od 5 sierpnia 1706 do 16 kwietnia 1710 roku. Ostatnia wyprawa Guliwera (kraina Houyhnhnmów i Jahusów) rozgrywa się w okresie od 7 września 1710 do 2 lipca 1715 roku.
Motywy
Podróż
Główny wątek dzieła Swifta. Szesnaście lat i siedem miesięcy – tyle czasu Guliwer spędza poza granicami kraju podczas swoich czterech wielkich podróży. Każda z nich ma podobny schemat – bohater zostaje zachęcony przez kapitana statku do podjęcia wyprawy jako pokładowy chirurg (w ostatnich wyprawach bohater jest już kapitanem), początkowo żegluga przebiega spokojnie, po jakimś czasie w statek uderza sztorm i okręt rozbija się (zamiennie: załoga wszczyna bunt i wysadza Guliwera na egzotycznej wyspie/ statek jest atakowany przez piratów), bohater trafia samotnie na wyspę zamieszkaną przez dziwacznych tubylców (Liliputów/ olbrzymów/ Lapucjan/ konie).
Guliwer jest pojętnym obserwatorem, każda kolejna wyprawa uczy go rozwijania nowych umiejętności. Podczas swych podróży poznaje świat z różnych perspektyw – raz jest olbrzymem, innym razem zaledwie karzełkiem, czasem jest traktowany jako człowiek „światły” i cywilizowany (Akademia Systematyków) a czasem jako istota prymitywna i szkodliwa (kraina Jahusów). Co ciekawe, skrajnie niebezpieczne wyprawy nie zniechęcają bohatera do podejmowania kolejnych wyzwań. Dopiero ostatnia z podróży upewnia go w konieczności pozostania z rodziną. Podróżom Guliwera towarzyszą rozmaite, fantastyczne przygody.
Niezwykłość jego wypraw polega na odkrywaniu coraz to nowszych cywilizacji, różniących się znacząco od większości europejskich społeczeństw. Większość zabawnych perypetii Guliwera wynika z różnicy wyglądu/wzrostu, a później z różnic w sposobie postrzegania rzeczywistości pomiędzy nim i tubylcami zamieszkującymi egzotyczne wyspy.
Ciekawym zabiegiem autora jest np. wprowadzenie swego bohatera kolejno w krainę karzełków i olbrzymów. Niespodziewana zamiana perspektyw jest przyczyną szeregu humorystycznych przygód (gaszenie pożaru królewskiego pałacu Liliputów, porwanie przez małpę w pałacu olbrzymów), kończących się zazwyczaj szczęśliwie.
Władca
Jeden z ciekawszych wątków „Podróży Guliwera” dotyczy opisanych w powieści postaci władców. Każda z odwiedzanych przez bohatera krain posiada własnego monarchę. Swift opisuje królów z właściwym sobie poczuciem humoru. Miniaturowy cesarz Liliputu gnębi swych poddanych dziwacznymi dekretami (sposób przydzielania wysokich posad dworskich poprzez konkurs tańca na linie), chce wykorzystać Guliwera do całkowitego zniszczenia wrogiej krainy Blefusku, a gdy olbrzym odmawia, „łaskawie” darowuje mu życie, zezwalając jedynie na jego oślepienie. Kolejny fantastyczny władca – król latającej Laputy – jest postacią skrajnie roztargnioną i podporządkowaną grupie zdziwaczałych astronomów.
Przezorny Guliwer stara się za każdym razem dostać pod opiekę władcy danej krainy, ale szybko przekonuje się o tym, że łaska pana zależy od jego chwilowego kaprysu. Na uwagę zasługuje król olbrzymów, który w trakcie rozmów z Guliwerem dokonuje surowej krytyki ludzkiej cywilizacji (wynalezienie prochu, sposób prowadzenia wojen, ustanawianie i egzekwowanie prawa).