Geneza
Zanim pojawiło się książkowe wydanie „Cudzoziemki”, powieść była drukowana w odcinkach w „Kurierze Porannym”, w 1935 roku. W całości utwór został wydany rok później (1936) nakładem warszawskiego wydawnictwa Rój. Pisarka inspirowała się wątkami autobiograficznymi (pewne wydarzenia z życia Róży Żabczyńskiej można odnaleźć w życiorysie jej matki).
Czas i miejsce akcji
Akcja powieści toczy się w Warszawie, w ciągu jednego dnia (ostatniego dnia życia bohaterki), na początku lat 30. ale czas narracji obejmuje jej wspomnienia z całego życia, sięga więc lat 60. XIX wieku. W powieści wydarzenia zatem rozgrywają się w Taganrogu, w Warszawie, Petersburgu, Saratowie i w Królewcu.
Najważniejsze motywy
Motyw obcości (cudzoziemki)
Główna bohaterka uważa się w Polsce za cudzoziemkę, stąd tytuł utworu. Jednocześnie chodzi tu o znaczenie symboliczne, rozumienie cudzoziemszczyzny jako doświadczenia obcości i odizolowania od innych.
Motyw złamanej kariery
Całe życie Róży Żabczyńskiej upływa pod znakiem złamanej kariery skrzypaczki. Kobieta nie może zrealizować swojej najukochańszej pasji i mści się za to na własnej rodzinie.
Motyw nieszczęśliwej miłości
Nieszczęśliwa miłość do Michała Bądskiego to druga determinanta życia Róży. Kobieta zraniona przez niewiernego narzeczonego postanawia nigdy więcej nikogo nie pokochać i traktować wszystkich mężczyzn jednakowo
Motyw małżeństwa z rozsądku
Róża Żabczyńska wychodzi za Adama, którego nie kocha.
Motyw macierzyństwa
Jednym z ważniejszych wątków powieści jest macierzyństwo Róży i jego rozmaite odcienie: od ślepego uwielbienia (miłość do synów Kazia i Michała) po nienawiść (córka Marta).
Motyw sztuki
Główna bohaterka jest niespełnioną artystką, a sztuka stanowi jej wielką miłość.
Motyw spowiedzi z życia
Cała powieść została pomyślana jako „spowiedź z życia” dokonywana tuż przed śmiercią.