W pierwszej części swojej książki Jacek Kowalski bierze na warsztat współczesne pojęcie sarmatyzmu i jego rozumienie. Poeta broni tradycji narodowych, które ukształtowały dzisiejszą kulturę. Nie unika jednak krytyki niektórych odruchów narodowych, jeśli jest ona konieczna. Autor przybliża także czytelnikowi pojęcie dworu szlacheckiego i związanego z nim stylu życia. W okresie komunizmu narosło wiele mitów i fałszywych pogłosek dotyczących tzw. życia dworkowego – Kowalski próbuje je rozwiać. Przedstawia także swoje stanowisko względem współczesnych domów budowanych w tym stylu.
Druga część pt. Uświetnienie Sarmacji przedstawia obraz Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Jacek Kowalski przytacza jej historię od początku istnienia do upadku. Jednocześnie analizuje utwory muzyczne z różnych epok – można ich posłuchać na płycie załączonej do publikacji.
Trzecia część książki zatytułowana Niezbędnik Sarmaty jest zbiorem pieśni, polonezów, dumek – stanowią one poetycką całość, obrazującą całokształt kultury sarmackiej, która jest naszą narodową dumą.