Żyrondyści, Jakobini, Feuillanci, Kordelierzy i in. - poglądy, program polityczny

Rewolucja francuska była burzliwym okresem w dziejach politycznych Francji, gdzie w wyniku dążeń różnego rodzaju grup społecznych, jak również różnic poglądowych doszło do powstania kilku wzajemnie zwalczających się stronnictw politycznych, które różnie widziały przyszłość rewolucji i ustrój państwa.

Żyrondyści należeli do jednego z bardziej umiarkowanych skrzydeł rewolucji. Opowiadali się za monarchią konstytucyjną i ograniczeniem władzy króla, ale jego zachowaniem. W późniejszym okresie zradykalizowali się i żądali wprowadzenia republiki, jak również rozszerzenia rewolucji na inne kraje.

Jakobini byli znacznie radykalniejszym klubem, chociaż początkowo również wierzyli w ideę monarchii konstytucyjnej. W swoim programie zbliżali się do radykalnych odłamów chłopskich i mieszczańskich, opowiadali się za interwencjonizmem państwa w gospodarkę, rozprzestrzenieniem rewolucji na Europę, pozbyciem się „wrogów rewolucji” i jej oczyszczenie, jak również zmniejszenie roli Kościoła na rzecz nowych kultów rozumowych i oświeceniowych (byli jednak przeciwni ateizacji).

Feulianci byli odłamem jakobinów o nieco bardziej stonowanym programie, opowiadającym się za monarchią konstytucyjną i demokratycznym modelem rządów. Byli nastawieni antyklerykalnie i dążyli do laicyzacji życia.

Kordelierzy byli od początku zwolennikami wprowadzenia republiki i obalenia monarchii. Ze względu na radykalne poglądy współpracowali często z jakobinami, pokrewnymi im politycznie. Z czasem wyodrębnili się z nich herbertyści – skrajnie radykalne ugrupowanie domagające się jak najostrzejszego terroru, dechrystianizacji i zniszczenia bogatych klas wyższych.

Sankiuloci nie byli partią polityczną w stylu podobnym do powyższym, a raczej ogólną nazwą dla biednej ludności i tłumów rewolucjonistów paryskich, zwykle o wyjątkowo skrajnych poglądach i celach. Z tego powodu używani byli przez jakobinów jako „zbrojne ramię” przy wprowadzaniu zmian i przejmowaniu władzy.

Tzw. „Wściekli” byli najbardziej radykalnym odłamem rewolucji. Otwarcie dążyli do fizycznej eksterminacji warstw wyższych, wprowadzenia republiki i powszechnej równości, darmowego rozdawnictwa żywności i rozprzestrzenienia rewolucji na całą Europę. W swoim programie mieli silne akcenty anarchistyczne.