Rodzaje skał - skały magmowe - jak powstają, rodzaje, przykłady

Skały magmowe powstały przez krystalizację magmy (roztopionej skały) pod powierzchnią ziemi lub przez zastygnięcie lawy na powierzchni ziemi. Wyróżnia się ponad 700 ich odmian.

Jest szereg kryteriów podziału skal magmowych. Jednym z nich jest podział uwzględniający skład chemiczny i mineralny, a dokładniej zawartość krzemionki (SiO2). Skały magmowe, w których zawartość krzemionki przekracza 66% nazywamy kwaśnymi. Skały magmowe, w których zawartość krzemionki jest mniejsza niż 45% nazywamy zasadowymi. Te z zawartością pomiędzy tymi granicami nazywamy obojętnymi.

Granit karkonoski, Rodzaje skał - skały magmowe
Granit karkonoski; autor: Piotr Sosnowski, źródło: wikipedia.org

 Rodzaje skał magmowych

Biorąc pod uwagę miejsce ich zastygania wyróżniamy skały:
- wylewne - wulkaniczne, powstałe na powierzchni, o strukturze krystalicznej (skrytokrystalicznej – średnica kryształów <1 mm), porfirowej (większe prakryształy w cieście wulkanicznym) lub szklistą (np. obsydian); zaliczamy do nich m.in.: bazalty (kwaśna, czarna lub zielonkawa skała wylewna, złożona gł. z plagioklazów i piroksenów; stygnięcie lawy prowadzi czasem do regularnego pękania bazaltów i powstanie kolumn bazaltowych – np. Grobla Olbrzyma w Irlandii Północnej), andezyty (obojętna, szara skała wylewna o strukturze porfirowej, złożona z plagioklazów, biotytu/miki, piroksenów i amfiboli) i melafiry (póżnopaleozoiczny odpowiednik bazaltów);
- głębinowe - plutoniczne, powstałe 5-30 km pod powierzchnią ziemi, o strukturze jawnokrystalicznej (średnica kryształów >5 mm), tworzą intruzje; zaliczmy do nich min,: gabro (zasadowa, drobno- lub średnioziarnista skała głębinowa, zbudowana gł. z plagioklazów), sjenit (ciemnoszara, obojętna skała głębinowa, zawierająca skalenie, amfibole, pirokseny i biotyt/mikę), granit (różnobarwna, kwaśna skała głębinowa, zbudowana z kwarcu, skalenia potasowego, plagioklazu i biotytu/miki);
- żyłowe - najczęściej o strukturze porfirowej, np. lamprofiry i pegmatyty.

Kolumny bazaltowe na Wyspie Króla Jerzego, Rodzaje skał - skały magmowe
Kolumny bazaltowe na Wyspie Króla Jerzego; autor: Acaro (20.12.2007), źródło: wikipedia.org
Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

  • Minerały i ich właściwości

    Minerały to jednorodne chemicznie i fizycznie naturalne składniki skorupy ziemskiej o budowie krystalicznej. Minerały będące głównymi składnikami skały nazywamy minerałami skałotwórczymi. Te, które w skale występują w małej ilości nazywamy minerałami dodatkowymi. Więcej »

  • Rodzaje skał - skały osadowe - podział, przykłady

    Skały osadowe powstały poprzez nagromadzenie/osadzenie się (sedymentację) zwięzłych lub luźnych utworów w basenach sedymentacyjnych na lądzie lub w oceanach. W ich tworzeniu odgrywają dużą rolę 3 procesy: wietrzenie (powstaje materiał, który później osadza się), sedymentacja, diageneza... Więcej »

  • Rodzaje skał - skały przeobrażone - powstawanie, przykłady

    Skały metamorficzne albo inaczej przeobrażone są to skały powstałe ze skał magmowych lub osadowych (a czasem innych skał przeobrażonych) na skutek oddziaływania wysokiego ciśnienia i wysokiej temperatury oraz związanych z nimi procesów chemicznych. Metamorfizm powoduje zmiany składu mineralnego, a czasami... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 4 + 1 =
Ostatnio komentowane
Fajnie, dziękuję
• 2025-02-13 21:09:19
nie wiem po co takie łatwe działanie
• 2025-02-04 15:03:23
W planie wydarzeń punkt 1 i 2 powinny być zamienione miejscami.
• 2025-01-29 19:30:27
Jest tu zawarte wiele niezbędnych oraz interesujących informacji o twórcy i artyście jakim...
• 2025-01-26 10:13:01
To ja ola
• 2025-01-20 14:10:30