Skały magmowe powstały przez krystalizację magmy (roztopionej skały) pod powierzchnią ziemi lub przez zastygnięcie lawy na powierzchni ziemi. Wyróżnia się ponad 700 ich odmian.
Jest szereg kryteriów podziału skal magmowych. Jednym z nich jest podział uwzględniający skład chemiczny i mineralny, a dokładniej zawartość krzemionki (SiO2). Skały magmowe, w których zawartość krzemionki przekracza 66% nazywamy kwaśnymi. Skały magmowe, w których zawartość krzemionki jest mniejsza niż 45% nazywamy zasadowymi. Te z zawartością pomiędzy tymi granicami nazywamy obojętnymi.
![]() |
Granit karkonoski; autor: Piotr Sosnowski, źródło: wikipedia.org |
Rodzaje skał magmowych
Biorąc pod uwagę miejsce ich zastygania wyróżniamy skały:
- wylewne - wulkaniczne, powstałe na powierzchni, o strukturze krystalicznej (skrytokrystalicznej – średnica kryształów <1 mm), porfirowej (większe prakryształy w cieście wulkanicznym) lub szklistą (np. obsydian); zaliczamy do nich m.in.: bazalty (kwaśna, czarna lub zielonkawa skała wylewna, złożona gł. z plagioklazów i piroksenów; stygnięcie lawy prowadzi czasem do regularnego pękania bazaltów i powstanie kolumn bazaltowych – np. Grobla Olbrzyma w Irlandii Północnej), andezyty (obojętna, szara skała wylewna o strukturze porfirowej, złożona z plagioklazów, biotytu/miki, piroksenów i amfiboli) i melafiry (póżnopaleozoiczny odpowiednik bazaltów);
- głębinowe - plutoniczne, powstałe 5-30 km pod powierzchnią ziemi, o strukturze jawnokrystalicznej (średnica kryształów >5 mm), tworzą intruzje; zaliczmy do nich min,: gabro (zasadowa, drobno- lub średnioziarnista skała głębinowa, zbudowana gł. z plagioklazów), sjenit (ciemnoszara, obojętna skała głębinowa, zawierająca skalenie, amfibole, pirokseny i biotyt/mikę), granit (różnobarwna, kwaśna skała głębinowa, zbudowana z kwarcu, skalenia potasowego, plagioklazu i biotytu/miki);
- żyłowe - najczęściej o strukturze porfirowej, np. lamprofiry i pegmatyty.
Kolumny bazaltowe na Wyspie Króla Jerzego; autor: Acaro (20.12.2007), źródło: wikipedia.org |