W latach trzydziestych XX wieku znane były tylko cztery cząstki elementarne, tj:
1. Elektron – odkryty w 1897 przez J.J. Thomsona.
2. Proton – którego istnienie potwierdził w roku 1919 E. Rutherford.
3. Neutron – po raz pierwszy zaobserwowany przez J. Chadwicka w 1932 roku.
4. Foton – kwant promieniowania elektromagnetycznego, którego istnienie postulował A. Einstein przy interpretacji zjawiska fotoelektrycznego.
Znajomość wszystkich wymienionych cząstek pozwalała zrozumieć budowę atomu oraz procesy emisji i absorpcji promieniowania elektromagnetycznego przez atom. Wiedza ta jednak nie była wstanie w pełni wyjaśnić budowy jądra atomowego oraz procesów w nim zachodzących.
Na początku lat czterdziestych został zapoczątkowany okres okryć kolejnych cząstek elementarnych, który trwa do dnia dzisiejszego. Nowe cząstki elementarne odkrywane są na dwa sposoby tj. poprzez badanie promieniowania kosmicznego oraz sztuczne ich produkowanie przy pomocy akceleratorów.
Obecnie znanych jest kilkaset cząstek elementarnych, jednak tylko niewielka ich część jest na tyle trwała aby możliwe było ich zarejestrowanie. O ich istnieniu świadczą jedynie dowody pośrednie. Cząstki nietrwałe podlegają prawu rozpadu promieniotwórczego, a średnie czasy ich życia zawierają się w przedziale od 10-6s do 10-23s.
W celu usystematyzowania wiedzy na temat bardzo dużej liczby cząstek elementarnych, fizycy opracowali trzy proste kryteria, które pozwalają uporządkować cząstki w zależności o od ich właściwości fizycznych.