Mejoza jest podziałem redukcyjnym, który redukuje o połowę liczbę chromosomów w jądrach komórek potomnych (z 2n do n). W wyniku mejozy z jednej komórki diploidalnej powstają cztery komórki haploidalne.
Mejoza zachodzi podczas tworzenia gamet w gonadach zwierząt oraz w komórkach macierzystych zarodników grzybów i roślin. Mejoza składa się dwóch następujących po sobie podziałów: pierwszego i drugiego podziału mejotycznego.
W pierwszym podziale mejotycznym wyróżniamy cztery etapy: profazę I, metafazę I, anafazę I i telofazę I.
Profaza I
• Leptoten – z chromatyny wyodrębniają się chromosomy
• Zygoten – następuje koniugacja (łącznie się w pary) chromosomów homologicznych (tworzą się biwalenty zwane inaczej tetradą chromatyd)
• Pachyten – zachodzi zjawisko crossing-over, czyli wymiana odcinków chromatyd chromosomów homologicznych
• Diploten – następuje skrócenie i częściowe rozdzielenie chromosomów (chromosomy połączone chiazmami)
• Dikineza – następuje maksymalne skrócenie chromosomów, dochodzi do terminalizacji chiazm (przesunięcie ku końcom chromosomom), zanika otoczka jądrowa i jąderko, tworzą się włókna wrzeciona podziałowego
Metafaza I
• Następuje połączenie centromerów z włóknami wrzeciona podziałowego. Biwalenty układają się w płaszczyźnie równikowej komórki.
Anafaza I
• Skracanie nici wrzeciona podziałowego powoduje rozejście się chromosomów homologicznych do dwóch przeciwległych biegunów komórki.
Telofaza I
• Zanika wrzeciono podziałowe
• Następuje odtworzenie otoczki jądrowej
• Następuje częściowa dekondensacja chromosomów
• Powstanie dwóch jąder potomnych o liczbie chromosomów zredukowanej o połowę w stosunku do komórki macierzystej
Po telofazie I następuje cytokineza.
W drugim podziale mejotycznym wyróżniamy cztery etapy: profazę II, metafazę II, anafazę II i telofazę II.
Profaza II
• Chromosomy ulegają kondensacji
• Zanika otoczka jądrowa
• Rozpoczyna się formułowanie nowego wrzeciona podziałowego
Metafaza II
• Ostatecznie organizuje się wrzeciono podziałowe
• Układanie chromosomów w płaszczyźnie równikowej (połączenie centromerów w włóknami wrzeciona)
Anafaza II
• Następuje podział centromerów i rozdzielenie chromatyd na chromosomy potomne
• Chromosomy potomne wędrują do przeciwległych biegunów komórki
Telofaza II
• Wokół czterech grup chromosomów odtwarzają się otoczki jądrowe
• Pojawia się jąderko
• Chromosomy ulegają dekondensacji
Po telofazie II następuje cytokineza. W wyniku mejozy powstają cztery komórki o zredukowanej o połowę liczbie chromosomów.
 |
|
Schemat mejozy/Mrklts (02.072008/commons.wikimedia.org |
Cytokineza w komórkach zwierzęcych
W komórkach zwierzęcych pierścień zaciskowy (zbudowany z mikrofilamentów aktynowych) kurcząc się prowadzi do powstania przewężenie zwanego bruzdom podziałową. W wyniku stopniowego pogłębiana się bruzdy podziałowej dochodzi do podziału komórki na dwie komórki potomne.
Cytokineza w komórkach roślinnych
W komórkach roślinnych cytokineza rozpoczyna się już w telofazie. Powstaje fragmoplast (zbudowany z mikrotubul), który służy za rusztowanie dla nowo powstającej ściany komórkowej. W wyniku zlania się pęcherzyków (produkowanych przez Aparat Golgiego) tworzy się plazmolemma obu potomnych komórek oraz przegroda pierwotna (którą tworzą pektyny zawarte w pęcherzykach). Na obszarze przegrody pierwotnej tworzy się blaszka środkowa, a po obu jej stronach powstają ściany pierwotne.