Pióra ptaków są wytworami naskórka pokrywającymi prawie całe ciało ptaków (z wyjątkiem nóg, na których znajdują się łuski). Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje piór: konturowe i puchowe, które różnią się budową i pełnioną funkcją.
Pióro konturowe zbudowane jest z osi i chorągiewki. Oś pióra ma postać elastycznej rogowej rurki, która stanowi punkt przyczepu dla chorągiewki. W osi wyróżniamy krótką dutkę, czyli część tkwiącą w skórze oraz długą stosinę znajdującą się ponad ciałem ptaka. Od stosiny odchodzą cienkie rogowe gałązki zwane promieniami. Każdy promień posiada drobne wyrostki tzw. promyki zakończone haczykami, które zazębiają się ze sobą. W ten sposób powstaje regularny układ promieni i promyków tworzących chorągiewkę, która u ptaków latających ma asymetryczną budowę. Pióra konturowe zachodzą na siebie dachówkowato, dzięki czemu tworzą powierzchnię aerodynamiczną. W przypadku przerwania ciągłej warstwy piór ptak przeczesuje dziobem swoje upierzenie zapinając rozdzielone haczyki.
 |
| Budowa pióra: 1 – chorągiewka, 2 – stosina, 3 – promienie, 4 – przypiórko, 5 – dutka |
Pióra konturowe dzielimy na:
1. lotki – są to duże i sztywne pióra tworzące powierzchnię lotną skrzydła:
• lotki I rzędu – okrywają kości dłoni;
• lotki II rzędu – okrywają kości przedramienia;
2. sterówki – są to duże i sztywne pióra rozmieszczone wachlarzowato na ogonie, jak sama nazwa wskazuje sterują lotem ptaka;
3. pokrywy (pióra okrywowe) – pióra okrywające inne rodzaje piór oraz otwór uszny (porywy skrzydeł, ogona, głowy);
Pióra puchowe różnią się w budowie od konturowych. Mają krótką oś (dutka, brak stosiny) i miękkie, długie promienie, które nie mają struktur sczepiających. Tworzące więc luźną nitkowatą kontrukcję. Pióra puchowe okrywają ciała piskląt i występują pod piórami konturowymi dorosłych ptaków. Funkcją puchu jest zabezpieczenie ciała ptaka przed utratą ciepła (tworzą warstwę termoizolacyjną odgrywającą dużą rolę w utrzymaniu stałej temperatury ciała).
Pióra mogą mieć różne barwy, które zazwyczaj pełnią funkcją maskującą. Odgrywają też duże rolę w tokach, kiedy samce wabią swoje partnerki pięknym ubarwieniem godowym. Pióra ptaków (szczególnie wodnych) są pokryte woskową wydzieliną produkowaną przez znajdujący się nad kloaką gruczoł kuprowy. Dzięki niej są one odporne na wilgoć, co chroni ptaka przed przemoczeniem. Ptaki wymieniają pióra kilka razy do roku.