Samorząd powiatowy jest środkowym szczeblem trójstopniowego podziału samorządu terytorialnego – między gminą, a województwem. Szczegółowe zadania i funkcje powiatu reguluje ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym.
Samorząd powiatowy – zadania
Zgodnie z ustawą o samorządzie powiatowym, powiaty wykonują określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Zakres działania powiatów dotyczy zadań publicznym o charakterze ponadgminnym. Należy do niego m.in:
edukacja publiczna, pomoc społeczna, promocja zdrowia, polityka prorodzinna, kultura fizyczna i turystyka, gospodarka nieruchomościami, gospodarka wodna, ochrona środowiska i przyrody, obronność, ochrona praw konsumenta.
Samorząd powiatowy – organy
Organami powiatu są:
- rada powiatu – pełni funkcje stanowiące i kontrolne,
- zarząd powiatu (ze starostą, jako przewodniczącym) – pełni funkcje wykonawcze
Samorząd powiatowy - funkcjonowanie
Samorząd powiatowy realizuje swoje zadania poprzez starostwo powiatowe, powiatowy urząd pracy, a także jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.
Organizacja i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego są określone w regulaminie organizacyjnym, który jest uchwalany przez radę powiatu na wniosek zarządu.
Warto wiedzieć także, że podobnie jak w przypadku samorządu gminnego i samorządu województwa samorząd powiatowy może stanowić akty prawa miejscowego, które obowiązują na obszarze danego powiatu.
Dla funkcjonowania powiatu konieczne są także finanse – powiat prowadzi własną gospodarkę finansową na podstawie uchwały budżetowej. Podobnie jak w przypadku pozostałych szczebli samorządów, w momencie przekazania powiatowi nowych zadań w drodze ustawy, wymaga zapewnienia warunków finansowych do ich realizacji.
W ramach powiatu istotne jest także podkreślenie istnienia miast na prawach powiatów – jednostek administracyjnych o statusie gminy, które wypełniają funkcje właściwe dla powiatów.