Sądy administracyjne - kompetencje
Zgodnie z art. 184 Konstytucji RP sądy administracyjne wraz z Naczelnym Sądem Administracyjnym sprawują (zakres określa ustawa) kontrolę działalności administracji publicznej. W zakres tej kontroli wchodzi m.in. orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządów terytorialnego, a także aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej. Sądy Administracyjne podejmują również m.in. uchwały, mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Podstawą działania sądów administracyjnych oprócz Konstytucji RP jest Prawo o ustroju sądów administracyjnych – ustawa z dnia 25 lipca 2002 r.
Sędziowie sądów administracyjnych są powoływani przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (wymagane jest m.in. ukończenie 35 roku życia, nieskazitelny charakter, wyższe studia prawnicze, obywatelstwo polskie, doświadczenie przynajmniej 8 lat na stanowiskach – m.in. sędziego lub prokuratora).
Naczelny Sąd Administracyjny
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego (zgodnie z art. 185 Konstytucji RP) powoływany jest przez Prezydenta. Jego kadencja trwa 6 lat, natomiast kandydatury przedstawia Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) został powołany w 1980 r. (jego siedziba mieści się w Warszawie) wraz z ośrodkami zamiejscowymi (czyli wojewódzkimi). Sądy zamiejscowe są tworzone dla jednego lub większej liczby województw. Organami sądów wojewódzkich są: prezes sądu, zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego, kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Do jego najważniejszych zadań NSA należy sprawowanie nadzoru nad wojewódzkimi sądami administracyjnymi, a także rozpoznawanie środków odwoławczych do orzeczeń tych sądów. NSA rozpoznaje także sprawy, które należą do jego właściwości na mocy innych ustaw.
Sądy administracyjne - struktura
Oprócz Naczelnego Sądu Administracyjnego wyróżnia się także wojewódzkie sądy administracyjne, które działają w: Bydgoszczy, Białymstoku, Gdańsku, Gliwicach, Gorzowie Wielkopolskim, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Opolu, Olsztynie, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie i Poznaniu.