Sądy wojskowe, podobnie jak sądy administracyjne, w polskim systemie sądownictwa zostały wyłączone z sądów powszechnych i nazywa się je sądami szczególnymi. Wynika to ze specyficznego przedmiotu działania sądu oraz/lub kategorii sprawców.
Sądy wojskowe w Polsce - zadania
Odrębność sądów wojskowych wynika w dużej mierze ze względu na charakterystyczne potrzeby sądownictwa wojskowego, szczególnie podczas trwania wojny czy innego konfliktu zbrojnego – wówczas zakres orzecznictwa sądów wojskowych jest najwyższych i dotyczy największej liczby kategorii spraw. W sytuacji pokoju ilość spraw rozpatrywanych przez sądy wojskowe została wyraźnie ograniczona – w Polsce obecnie ogranicza się do przestępstw, jakie zostały popełnione przez żołnierzy, którzy odbywają czynną służbę wojskową.
W Polsce sądy wojskowe są regulowane ustawą Prawo o ustroju sądów wojskowych z dnia 21 sierpnia 1997 r.
Sądy wojskowe w Polsce - struktura
Zgodnie z zapisami ustawy, sądy wojskowe dzielą się na sądy okręgowe i garnizonowe. Jeśli chodzi o organy wymienionych sądów, to są to odpowiednio – prezes sądu i kolegium wojskowego sądu okręgowego, a w przypadku wojskowych sądów garnizonowych tylko prezes sądu. Do zadań prezesa sądu należy kierowanie działalnością sądów, a także pełnienie funkcji przełożonego sędziów i pozostałych pracowników danego sądu.
Sędziowie sądów wojskowych, podobnie jak w przypadku pozostałych sądów, są niezawiśli i podlegają wyłącznie ustawom.
Warto wiedzieć, że nad działalnością sądów wojskowych sprawuje nadzór Sąd Najwyższy, a w zakresie ich organizacji i funkcjonowania w zakresie administracyjnym – Minister Sprawiedliwości.