Od przemian gospodarczo-polityczno-społecznych związanych m.in. ze zmianą gospodarki centralnie planowanej w gospodarkę wolnorynkową, jakie zaszły w Polsce na przełomie lat 80. i 90. można obserwować wyraźny wzrost stopy bezrobocia (szczególnie wobec jego oficjalnego braku w czasach Polski Rzeczpospolitej Ludowej), która osiągnęła maksimum (ponad 20%) w latach 2002-2003. Obecnie (2013 r.) stopa bezrobocia uległa pewnej stabilizacji (zwiększył ją nieco kryzys finansowy) na poziomie kilkunastu procent.
Przyczyny bezrobocia w Polsce są bardzo zróżnicowane, w większości jednak nawiązują do wspomnianych przemian gospodarczych i społecznych (także mentalnościowych), które nastąpiły po zmianie systemu – doszło wówczas m.in. do zamknięcia bardzo wielu zakładów przemysłowych, ich restrukturyzacji, redukcji zatrudnienia, przejęcia znacznej ilości wielkich pracodawców przez prywatnych przedsiębiorców, którzy doprowadzili do likwidacji nadwyżki pracujących. Upadek przemysłu ciężkiego – wieku kopalni, hut, fabryk itp. – spowodował sytuację, w której w pewnych regionach kraju przybyło kilkadziesiąt tysięcy osób bezrobotnych (np. niektóre miasta Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, miasto Wałbrzych i okolice), którzy nie umieli się znaleźć na rynku pracy w systemie, jakiego wcześniej nie znali, tj. systemie wolnego rynku i wolnej konkurencji.
Istotną przyczyną bezrobocia w Polsce jest również znaczne niedopasowanie oferty rynku edukacyjnego do potrzeb rynku pracy. Jest to związane z „produkcją” tysięcy absolwentów wyższych uczelni, których studia (przy jednoczesnym braku doświadczenia zawodowego) nie przekładają się na znalezienie odpowiedniej pracy. Warto podkreślić, że jednocześnie w Polsce jest duża podaż miejsc pracy, na które trudno znaleźć dobrych pracowników (m.in. w związku z ich wyjazdem za granicę w poszukiwaniu wyższego wynagrodzenia i wyższej jakości życia).
Do przyczyn bezrobocia w Polsce należy również brak dopasowania terytorialnego miejsc pracy i miejsc zamieszkania siły roboczej. Likwidacja tego czynnika jest związana z koniecznością migracji w poszukiwaniu pracy, a przez to – wyludnianiu się obszarów o mniejszych perspektywach (co napędza dalsze negatywne zjawiska, w tym także dalszy spadek miejsc pracy).