Św. Stanisław Kostka urodził się 28 grudnia 1550 r. w Rostkowie k. Przasnysza (diecezja płocka). Pierwsze nauki pobierał w domu, a w wieku 14 lat wyjechał wraz z bratem Pawłem do Wiednia do szkoły jezuickiej. Pod koniec trzeciego roku należał do najlepszych uczniów. Unikał wszelkich rozrywek i uroków życia studenckiego. Władał płynnie łaciną i językiem niemieckim, znał również grekę. Wolny czas Stanisław spędzał na lekturze i modlitwie, a w nocy oddawał się kontemplacji. Często zadawał sobie pokutę łącznie z biczowaniem się. Jego zachowanie nie podobało się w szkole; był uważany za „dziwaka”, przez co spotykał się z złośliwymi przycinkami, a nawet agresją fizyczną.
W grudniu 1565 r. ciężko zachorował. Był pewien śmierci i poprosił o wezwanie kapłana katolickiego, aby mógł przyjąć ostatnią Komunię Świętą. Właściciel domu był luteraninem i nie chciał wpuścić duchownego. Wówczas ukazała się Stanisławowi św. Barbara, która nawiedziła go w towarzystwie dwóch aniołów i przyniosła mu wiatyk. Później ujrzał samą Maryję z Dzieciątkiem, od której doznał cudownego uleczenia. Matka Boża nakazała mu także, aby wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. Aby to uczynić, św. Stanisław zdecydował się na ucieczkę z Wiednia, gdyż nie mógł liczyć na zezwolenie rodziców, a jezuici wymagali go od kandydatów.
Najpierw Stanisław trafił do kolegium jezuickiego w Dylindze (Niemcy), gdzie został przyjęty na próbę. 28 października 1567 r. udało mu się dotrzeć do wymarzonego Rzymu, gdzie rozpoczął okres nowicjatu. W pierwszych miesiącach 1568 r. Stanisław złożył śluby zakonne, pomimo wyraźnego sprzeciwu ojca. Miał wtedy 18 lat. Zmarł zaledwie kilka miesięcy później w uroczystość Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia) w opinii świętości. Kiedy dwa lata później otwarto trumnę Stanisława, znaleziono jego ciało nietknięte rozkładem. Do dziś spoczywa ono w kościele św. Andrzeja na Kwirynale w Rzymie. Natomiast relikwia głowy św. Stanisława znajduje się w nowicjacie jezuitów w Gorhein.
Stanisław Kostka został beatyfikowany w 1606 r. przez Pawła V, a kanonizowany w 1714 r. przez Klemensa XI. Jego liturgiczne wspomnienie obchodzone jest 18 września. W ikonografii przedstawiany jest w stroju jezuity. Do atrybutów św. Stanisława należą: anioł podający mu Komunię, Dziecię Jezus na ręku, krucyfiks, laska pielgrzymia, lilia, Madonna, różaniec.
Wstawiennictwu św. Stanisława przypisuje się zwycięstwo Polski odniesione nad Turkami pod Chocimiem w 1621 r. oraz zwycięstwo w bitwie pod Beresteczkiem w 1651 r.
Patronat
Św. Stanisław Kostka jest patronem Polski (od 1671 r.) i Litwy, archidiecezji łódzkiej i warszawskiej oraz diecezji płockiej, a także Gniezna, Lublina, Lwowa, Poznania i Warszawy. Wstawia się także za studentami i nowicjuszami jezuickimi oraz za polską młodzieżą. W Polsce jest ponad sześćdziesiąt kościołów których patronem jest Św. Stanisław Kostka.