Modlitwa Eucharystyczna jest centralną częścią celebracji eucharystycznej, zatem także całej Mszy Świętej. Poprzedzona jest przygotowaniem darów, czyli przyniesieniem do ołtarza chleba i wina. Struktura tej modlitwy składa się kolejno z:
- prefacji: prefacja to złożenie dziękczynienie Bogu za wszystkie Jego dzieła;
- aklamacji „Święty, Święty, Święty”;
- epiklezy: w epiklezie Kościół prosi Ojca o zesłanie Ducha Świętego na chleb i wino, aby Jego mocą stały się Ciałem i Krwią Jezusa Chrystusa ( jest to modlitwa błagalna);
- opisu ustanowienia Eucharystii i przeistoczenia;
- anamnezy: w anamnezie Kościół wspomina mękę, zmartwychwstanie i wniebowstąpienie Chrystusa;
- modlitw wstawienniczych (za Kościół, za żyjących i zmarłych);
- doksologii końcowej: Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie...
Modlitwa eucharystyczna odmawiana jest jedynie przez kapłana. Lud włącza się w nią wykonując formuły ustalone w Mszale. Do II Soboru Watykańskiego była to modlitwa odmawiana przez kapłana po cichu, ze względu na ogromny szacunek, jakim ją darzono.
Głównym tematem Modlitwy Eucharystycznej jest dziękczynienie Bogu za dzieło zbawienia. Akcentuje ona również działanie Ducha Świętego oraz jedność Kościoła. Jest ona także modlitwą konsekracji – za jej sprawą dochodzi do transsubstancjacji.
Aktualnie w Mszale Rzymskim dla diecezji polskich znajduje się 10 Modlitw Eucharystycznych (wszystkie zatwierdzone przez Stolicę Apostolską). Powstawały one w różnych epokach np. Druga Modlitwa Eucharystyczna pochodzi z III w., a Trzecia Modlitwa Eucharystyczna powstała już po Soborze Watykańskim II, czyli w XX w. Wybór jednej z modlitw zależy zarówno od celebransa, jak i przepisów liturgicznych.
Modlitwa Eucharystyczna nazywana jest również anaforą (gr. “podwyższenie - podniesienie się”).