Wyrazy pokrewne - rdzeń, rodzina wyrazów

Wyrazy tworzące rodzinę wyrazów nazywa się pokrewnymi. Mają one wspólny rdzeń - cząstkę niepodzielną słowotwórczo będącą nośnikiem znaczenia.

 

Przykład 1- grupa wyrazów pokrewnych należących do rodziny wyrazu „syn”

syn, synek, synuś, syneczek, synulek, synowa, synowica, usynowić, usynowiony, synowski

Przykład 2 - grupa wyrazów pokrewnych należących do rodziny wyrazu „czytać”

czytać, czytywać, przeczytać, odczytać, wyczytać, zaczytać się, czytanie, czytelnia, czytelnik, czytelniczka, czytnik, czytelniczy, czytelniany, odczyt

Przykład 3 - grupa wyrazów pokrewnych należących do rodziny wyrazu „malować”

malować, namalować, zamalować, odmalować, zmalować, wymalować, przemalować, malowanie, malunek, malowidło, malarz, malarka, namalowany, zamalowany, przemalowany

 

Czasem rdzeń może przyjąć formę oboczną. Będzie wtedy występował w kilku wariantach różniących się między sobą głoskami. Rdzenie różniące się głoskami to rdzenie oboczne, a wymiana głosek to oboczność rdzenia.

 

Przykład 1 - grupa wyrazów pokrewnych należących do rodziny wyrazu „szkoła”

szkoła, szkółka, szkolnictwo, szkółkarstwo, szkolenie, szkoleniowiec, przedszkole, szkolić, szkolny

rdzenie oboczne - szkół : szkoł : szkol

oboczności - ó:o i l:ł

 

Przykład 2 - grupa wyrazów pokrewnych należących do rodziny wyrazu „droga”

droga, dróżka, drożyna, drogowiec, drogówka, przydrożny, drogowy

rdzenie oboczne – drog : dróż : droż

oboczności – ó:o i ż:g

 

Przykład 3 - grupa wyrazów pokrewnych należących do rodziny wyrazu „ręka”

ręka, rączka, rączyna, rękawica, rękoczyn, zaręczyny, wyręczyć, podręczny

rdzenie oboczne: ręk : ręcz : rącz

oboczności – ę:ą i k:cz

 

Uwaga!

Nie wolno mylić pojęć wyraz pokrewny i wyraz pochodny!

 

Wyrazy pokrewne to wszystkie wyrazy mające wspólny rdzeń:

liczyć, wyliczyć, wyliczanka, odliczyć, odliczenie, licznik.

 

Wyraz pochodny to wyraz utworzony od innego słowa:

licznik to wyraz pochodny od liczyć

wyliczyć i odliczyć to wyrazy pochodne od liczyć,

wyliczanka to wyraz pochodny od wyliczyć,

odliczenie to wyraz pochodny od odliczyć.

Część wspólna obu wyrazów (podstawowego i pochodnego) nazywa się podstawą słowotwórczą:

liczyć – licznik, liczyć – wyliczyć, odliczyć – odliczenie.

Polecamy również:

  • Rodzina wyrazów - wyrazy pokrewne, rdzeń

    Rodzina wyrazów Rodziną nazywa się grupę wyrazów mających wspólny rdzeń, czyli pochodzących od tego samego wyrazu podstawowego, który sam również wchodzi w jej skład.  Więcej »

  • Formant - przedrostek, przyrostek, wrostek, formant zerowy

    Co to jest formant Wiele wyrazów w naszym języku powstaje w ten sposób, że do słów istniejących dodaje się różne cząstki. Np. do zapożyczonych słów chat (‘rozmowa za pośrednictwem Internetu’) i mail (‘wiadomość wysłana pocztą... Więcej »

  • Zdrobnienie

    Wyraz oznaczający obiekt, rzecz lub osobę mniejszą od tej, która została określona w wyrazie podstawowym. Zdrobnienie tworzone jest poprzez dodanie odpowiedniego formantu (słowotwórczej części wyrazu, którą dodaje się do rdzenia). Zdrobnienie może posiadać wydźwięk pozytywny, ale również... Więcej »

  • Zgrubienie

    Wyraz oznaczający obiekt większy od tego, który został określony wyrazem podstawowym. Zostaje utworzony poprzez dodanie odpowiedniego formantu do rdzenia wyrazu podstawowego. Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 1 + 3 =
Ostatnio komentowane
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33