Streszczenie
Wydarzenia komedii Mikołaja Gogola mają miejsce w prowincjonalnym miasteczku – wkrótce dociera tam wiadomość, że miejscowość odwiedzi rewizor, urzędnik. Mieszkańcy zaczynają obawiać się wizyty inspektora i chcieliby wypaść jak najlepiej. Każdy z nich jednak ma coś na sumieniu. Nie wiedzą jak ów urzędnik wygląda, więc omyłkowo biorą za niego zwykłego obywatela – Chelstakowa. Choć mężczyzna wzbrania się i tłumaczy, że nie jest tym, za kogo go uważają, lecz ludność nie słucha jego argumentacji. Pomyłka wkrótce wychodzi na jaw, ale wówczas Chlestakowa nie ma już w mieście. Wkrótce do miejskich urzędników dociera wiadomość, że przybył dygnitarz z Petersburga, który prosi ich o spotkanie.
W swojej komedii rosyjski pisarz ma na celu obnażenie niedociągnięć w systemie państwowej administracji, które wpływają na postawy zwykłych obywateli obawiających się biurokracji. Te sytuacje prowadzą do licznych absurdów.
Geneza
Premiera spektaklu w reżyserii Jerzego Gruzy miała miejsce w 1977 roku w Teatrze Telewizji Polskiej i jest zaliczana do tzw. Złotej setki czyli listy najwybitniejszych realizacji scenicznych w historii tego cyklu.
Interpretacje
Tradycja teatralna zawiera dwa kierunki interpretacji dzieła Mikołaja Gogola. Z jednej strony nakazuje podkreślać społeczne realia ówczesnej Rosji, demaskujące politykę cara oraz obrazujące stosunki prowincjonalne. Druga droga odczytania dramatu dąży do podkreślenia uniwersalnych elementów jego wymowy, dotyczących ludzkich kompleksów, przywar, które funkcjonują w każdej epoce, w każdym społeczeństwie i pokoleniu. Również Jerzy Gruza w swojej realizacji raczej odżegnuje się od wyrażenia nastrojów typowo rosyjskich, na rzecz uniwersalizacji wymowy dzieła.