Ten obcy - problematyka

„Ten obcy” to psychologiczna powieść przeznaczona dla młodzieży. Akcja utworu dotyczy wakacyjnej przygody czwórki przyjaciół, spotykających na swej drodze tajemniczego włóczęgę. Główny wątek powieści opisuje jednak wydarzenia odbywające się w psychice bohaterów. Znaczną część utworu zajmują dyskusje nastolatków, ich rozważania i przemyślenia. Autorka w przekonujący sposób ukazuje rozterki swoich bohaterów, ich troski, nadzieje, bolączki. Ula zmaga się z samotnością, Zenek z poczuciem odrzucenia, a pozostali (pod wpływem poznanego przybysza) także muszą się zmierzyć z nowymi, nieznanymi wcześniej emocjami. Portrety czwórki przyjaciół są trafnie skontrastowane (Ula jest przeciwieństwem Pestki, Julek – Mariana), a ich uczucia i zachowania oddane w przekonujący sposób.

Główny wątek utworu skupia się wokół Zenka i jego podróżniczych „perypetii”. Wójcik to bohater wyjątkowo pokrzywdzony przez los. Odrzucony przez najbliższego mu człowieka z uporem szuka namiastki rodzinnego domu. Determinacja i strach doprowadzają chłopca do ostateczności. Zenek chciałby dołączyć do grona przyjaciół, ale podświadomie czuje, że jest „gorszy” i zdany tylko na siebie. Autorka trafnie opisuje zachowanie chłopca – nieufność, ironię, odpychanie pomocnej dłoni – wprowadzając dla porównania niemalże symboliczny wątek Dunaja (Zenek o pobitym psie: „Stworzenie, które się boi, nie chce być z ludźmi, jak mu coś jest.”) Przemiana, jaka dokonuje się w chłopcu, jest efektem długotrwałych starań dzieci i prawdziwej troski dorosłych. 

Powieść Jurgielewiczowej podejmuje trudne, odważne problemy, ale poza tym jest też ciepłą, wzruszającą historią o przyjaźni, poświęceniu i pierwszej miłości. Bohaterowie poznają samych siebie, uczą się nawiązywać prawdziwy kontakt i dorastają. Autorka podkreśla wagę tego procesu, zachęcając czytelników do mądrych, odważnych wyborów (i przestrzegając dorosłych przed lekceważeniem pozornie „nieistotnych” problemów dzieci).