Wstęp
Literatura od zawsze przedstawiała skomplikowane ludzkie losy – trudne wybory i dramatyczne dylematy, przed jakimi musi stanąć człowiek. W życiu niekiedy trzeba podejmować ryzykowne decyzje, poświęcając swoje osobiste szczęście dla idei. Bohaterowie literaccy rezygnowali z osobistego szczęścia na rzecz walki narodowowyzwoleńczej lub działalności charytatywnej. W literaturze polskiej znajdziemy wiele przykładów ludzi, którzy poświęcili się dla idei, rezygnując ze spełnienia w osobistym życiu.
Rozwinięcie
Stefan Żeromski to jeden z najwybitniejszych polskich prozaików XX wieku. Pisarz ten podejmował w swoich dziełach temat sprawiedliwości i walki z nierównościami społecznymi. Bohaterowie jego tekstów to nierzadko ofiarni i altruistyczni społecznicy. Żeromski jest autorem powieści pod tytułem „Ludzie bezdomni”. Powieść przedstawia życie Tomasza Judyma, mężczyzny wywodzącego się z ubogiej rodziny, który osiąga życiowy sukces, zostając lekarzem. Awans społeczny bohatera jest możliwy dzięki szczęściu i pracowitości. Tomasz Judym to człowiek niezwykle wrażliwy i empatyczny. Dobrze rozumie trudne warunki, na jakie skazani są przedstawiciele niższych warstw społecznych. Judym to lekarz-idealista, postrzegający swoją pracę jako misję. Bohater chce poświęcić się pracy z najuboższymi, żeby spłacić dług wobec losu. Pewnego razu Judym poznaje Joannę Podborską, młodą nauczycielkę, która, podobnie jak on, jest idealistką zaangażowaną w pomoc innym. Bohaterowie zakochują się w sobie. Judym musi zdecydować między miłością do kobiety a poświęceniem się dla dobra pacjentów. Ostatecznie wybiera ofiarną pracę i całkowicie angażuje się w walkę o prawa ubogich i wykluczonych. Jego ukochana wykazuje się wielką wyrozumiałością i usuwa się w cień. Judym i Podborska to „ludzie bezdomni” – wierni idei społecznicy, którzy samotnie zmagają się z niesprawiedliwością tego świata. Zaangażowanie społeczne staje się sensem ich życia, wypełnia ich czas i myśli. W życiu doktora Judyma nie ma więc miejsca rodzinne szczęście.
„Lalka” Bolesława Prusa to jedna z najwybitniejszych polskich powieści. Autor przedstawił w niej panoramę polskiego społeczeństwa w drugiej połowie XIX wieku. Jednym z drugoplanowych bohaterów powieści jest Julian Ochocki – idealista i pasjonat nauki. Człowiek ten ma wielkie marzenie – chce skonstruować maszynę latającą, która zrewolucjonizuje życie ludzi. Ochocki poświęca swój czas i pieniądze na badania naukowe. Praca naukowa pochłania go całkowicie, jest dla niego źródłem szczęścia i spełnienia. Bohater nie jest zainteresowany życiem małżeńskim ani rodzinnym, ponieważ czuje się usatysfakcjonowany swoim dotychczasowym życiem. W końcu wyjeżdża za granicę, żeby bez przeszkód kontynuować swoje badania.
Zakończenie
Literatura pokazuje, że poświęcenie się dla idei może wiązać się z cierpieniem i wewnętrznym rozdarciem. Dzieje się tak wtedy, gdy człowiek staje przed dylematem i musi wybrać jedną z życiowych dróg. Na przykładzie „Lalki” widzimy jednak, że poświęcenie na rzecz idei może być źródłem osobistego szczęścia. Literatura udowadnia, że istnieje wiele sposobów na życie i żaden nie jest gorszy od innych.