Geneza
Pierwsza część powieści „Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy” ukazała się w 1605 roku, stanowiąc owoc głębokich, filozoficzno-światopoglądowych rozmyślań, na które Cervantes mógł pozwolić sobie w trakcie kilku pobytów w więzieniu, jakie przytrafiły mu się w tym okresie. Powieść odniosła niespodziewany sukces wydawniczy, co pociągnęło za sobą wielość polemik i sporów o wyłożoną w niej wizję świata. Jedną z nich był tekst anonimowego autora (falsyfikat przygód dzielnego rycerza napisanego przez niejakiego Avellanedę, którego pseudonim nigdy nie został rozszyfrowany) imitujący drugą część dzieła, który zmobilizował Cervantesa do odpowiedzi i w ten sposób doprowadził do powstania prawdziwej kontynuacji dziejów Don Kichota, która ukazała się w 1615 roku.
Cervantes przedstawia swe dzieło jako satyrę, ale w rzeczywistości, chcąc uniknąć problemów cenzuralnych, ukrył jej prawdziwy sens – krytykę hiszpańskiego społeczeństwa.
Czas i miejsce akcji
Akcja została osadzona w czasach współczesnych autorowi, a więc na początku XVII wieku, o czym świadczą opisy obowiązującej mody i obyczajów, żadna konkretna data nie pojawia się bowiem w tekście. Oryginalny tytuł podpowiada miejsce rozgrywania się wypadków powieściowych, jakim były okolice Manchy i trakt prowadzący przez pasmo górskie Sierra Morena, którym podróżował Don Kichot w poszukiwaniu rycerskich przygód.