Geneza
Książka została napisana w 1946. W latach 1961 i 1965 powstały kolejne części przygód Pana Kleksa – „Podróże Pana Kleksa” i „Triumf Pana Kleksa”. W roku 1984 miała miejsce premiera cieszącej się ogromną popularnością ekranizacji książki w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego. W rolę Pana Kleksa wcielił się Piotr Fronczewski.
Czas i miejsce akcji
Akcja powieści toczy się prawdopodobnie w czasach współczesnych autorowi tekstu (lata 50. i 60. XX wieku) i obejmuje okres półrocznego pobytu głównego bohatera (Adasia Niezgódki) w szkole Pana Kleksa. Główne miejsce akcji to tytułowa Akademia mieszcząca się na ulicy Czekoladowej. Niektóre z wydarzeń rozgrywają się w świecie bajek, a także w zwierzęcym raju, do którego przypadkiem trafia Adaś.
Problematyka
„Akademia Pana Kleksa” to fantastyczna historia krótkiego pobytu Adasia Niezgódki w niezwykłej szkole. Akademia Pana Kleksa, położona na ulicy Czekoladowej, przyjmuje w swoje mury tylko tych chłopców, których imiona zaczynają się na literę „A”, ale to dopiero początek niespodzianek… Główną „atrakcją” szkoły jest jej dyrektor i nauczyciel – pan Ambroży Kleks. Kleks ma ogromną charyzmę i cieszy się wśród chłopców wielkim poważaniem. Zabawny pedagog posiada tajemnicze zdolności i wielką wyobraźnię. Przewodzi uczniom w poznawaniu tajemnic świata (nie tylko tego rzeczywistego).
12-letni Adaś relacjonuje pobyt w szkole w swym pamiętniku. Każdy dzień z życia Akademii wypełniony jest zabawą, śmiechem i najdziwniejszymi przygodami (wizytą dzieci w świecie bajek, zwiedzaniem fabryki guzików, podróżą Adasia do psiego raju). Podczas pobytu w szkole chłopcy uczą się przezwyciężania własnych słabości, nawiązują przyjaźnie, poznają także siłę własnej wyobraźni. Akademia zasługuje z pewnością na miano wymarzonej szkoły każdego dziecka.
Motywy
Motyw szkoły
Akademia Pana Kleksa to niezwykła szkoła. Nauka w niej znacznie różni się od tej, jaką pobierają uczniowie w normalnych szkołach. Zamiast ocen uczniowie otrzymują piegi. Poznają bohaterów ze świata bajek, uczą się zasad dobrego wychowania, gotowania i wrażliwości na naturę.
Akademia Pana Kleksa to wymarzone miejsce dla uczniów. „Zwykły” dzień w szkole rozpoczyna się kolorowym (i smacznym) prysznicem oraz zbieraniem sennych wizji. Uczniowie Akademii zgłębiają tajniki kleksografii czy leczenia chorych sprzętów. Odbywają też szkolne wycieczki, których celem jest m.in. fabryka guzików, kraina bajek a – w przypadku Adasia – nawet psi raj. Trudno o bardziej fantastyczne i jednocześnie przyjazne miejsce dla uczniów.
Motyw zabawy
Jeden z głównych motywów powieści. Cały koncept „Akademii Pana Kleksa” opiera się na ukazaniu szkoły, która uczy poprzez zabawę. Uczniowie Kleksa spędzają większość dnia na rozmaitych zabawach. Przykładowo: jedną z nich jest gra w piłkę specjalnym globusem (co dodatkowo uczy geografii). Zabawa towarzyszy porannemu wstawaniu chłopców, myciu i posiłkom, a także lekcjom. Ogromną rolę w każdej z zabaw odgrywa wyobraźnia.
Motyw nauczyciela-mistrza
Pan Kleks to niezwykły nauczyciel. Dziwi już sam wygląd nietypowego pedagoga – fantastyczna fryzura i strój (kolorowa marynarka z niezliczoną ilością kieszeni) oraz cała masa piegów. Nietypowe są także umiejętności nauczyciela m.in. lewitowanie czy zmiana własnego wyglądu. Kleks to nauczyciel z wielką charyzmą, przyjazny uczniom i rozumiejący ich potrzeby. Potrafi wzbudzić w malcach ciekawość świata i chęć przygody.
Motyw zemsty
Fryzjer Filip ze złości na to, że Kleks nie chciał przyjąć do szkoły jego synów, umieszcza w Akademii lalkę – Alojzego. Lalka jest zaprogramowana w ten sposób, że niszczy Akademię, sekrety pana Kleksa, zachowuje się skandalicznie, wprowadza zamęt w działania nauczyciela i wychowanków Akademii, urządza awantury.