Streszczenie
Kazanie na Górze rozpoczyna się od ośmiu błogosławieństw, w których Jezus Chrystus wymienia kolejno:
- ubogich w duchu
- smutnych
- cichych
- spragnionych sprawiedliwości
- miłosiernych
- ludzi czystego serca
- niosących pokój
- prześladowanych
- prześladowanych ze względu na wiarę w Chrystusa
Autor Kazania wspomina, że cierpienia i trudy, których ludzie doświadczają w życiu na ziemi zostaną im wynagrodzone po śmierci. Doznają tego jednak tylko ci, którzy pokładają ufność w Panu Bogu i w Jego duchu przeżywają to cierpienie.
 |
| Kazanie na Górze, autor: Carl Bloch / www.wikipedia.org.pl |
W kolejnej części następuje bezpośredni zwrot Jezusa do swoich uczniów – nawołuje, by nieśli ono światło wiedzy i mądrości wszystkim ludziom na ziemi. Współcześnie można uznać, że są to słowa skierowane nie tylko do biblijnych dwunastu apostołów, ale do każdego człowieka, mającego się za ucznia Chrystusa i wyznawcę jego nauki. Mówiący nawiązuje także do kwestii prawa i sprawiedliwości – przekazuje słuchaczom prawdę o tym, że sprawiedliwość powinna przewyższać tę, reprezentowaną przez faryzeuszy. Następnie Jezus wygłasza słowa dotyczące Dekalogu, komentując kolejne przykazania. Szczególną uwagę zwraca na to, że spory i kłótnie z bliźnimi są złe ze swojej natury, że cudzołóstwem jest już samo patrzenie na obcą kobietę w nieodpowiedni sposób, i że wierni powinni całkowicie odrzucić potrzebę zemsty i zazdrości w imię prawdziwej miłości i miłosierdzia.
Jezus Chrystus wymienia reguły, którymi powinni kierować się ludzie chcący podążać Jego ścieżkami. Największą wagę przykłada do skromności i pokory oraz do konieczności wyzbycia się przywiązania do dóbr materialnych. Podkreśla, że największą wartość posiada nie ciało, ale dusza. W obszernym fragmencie Jezus ostrzega wiernych przed naukami fałszywych proroków i zaznacza, że najważniejsze czego powinni się trzymać, to wypełnianie woli Boga Ojca. Na końcu Kazania została umieszczona przypowieść o domu postawionym na skale i tym, zbudowanym na piasku.
Geneza i gatunek
Ewangelia wg. św. Mateusza i Ewangelia wg. św. Łukasza twierdzą, że Kazanie na Górze zostało wygłoszone przez Chrystusa na Górze Błogosławieństw nad jeziorem Genezaret w Izraelu. Współcześnie uważa się, że na mowę składa się seria nauczań i wypowiedzi Jezusa pochodzących z różnych okresów. Interpretatorzy szacują, że tekst został wygłoszony w okolicach 30 r. n. e.
Interpretacja
Utwór doczekał się wielu, czasem rozbieżnych, interpretacji, jednak bez wątpienia Kazanie można uznać za podstawowy przewodnik chrześcijanina po życiu zarówno ziemskim, jak i pośmiertnym. Stanowi syntezę nauk Syna Bożego, która wyraża szereg postulatów dotyczących kształtu życia człowieka. Komentarz Jezusa dotyczący każdego z dziesięciu przykazań pełni funkcję wyjaśnienia oraz swoistej wskazówki postępowania chrześcijanina.
Adresat
Jedna z interpretacji tekstu głosi, że został on przeznaczony wyłącznie dla ścisłego grona uczniów Chrystusa – apostołów, a nie wszystkich ludzi na ziemi. Tylko nieliczna elita intelektualna byłaby w stanie sprostać wymaganiom postawionym w treści przykazań i zrealizować postulowane w nich zasady.
Wielu katolików przyjmowało i przyjmuje jednak, że Kazanie na Górze jest przedstawieniem doskonałej wersji chrześcijańskiego życia, z której powinien skorzystać każdy wierzący.