Powiastka filozoficzna powstała we Francji w XVIII wieku za sprawą twórczości Woltera. Sensacyjna fabuła i fantastyczne wątki stanowiły kamuflaż dla krytyki francuskiego absolutyzmu, zabobonów religijnych i instytucji Kościoła. Otwarta krytyka groziła każdemu autorowi poważnymi konsekwencjami, dlatego musiano ją wyrażać w zawoalowanej formie.
Powiastka filozoficzna miała służyć propagowaniu jakiejś idei światopoglądowej lub moralnej, „Kandyd” na przykład to wykładnia Wolterowskiej wizji świata, wyraźnie przeciwstawionej koncepcji Leibniza. Utwór ma bardzo prostą fabułę, służącą jako pretekst do przedstawienia poglądów autora. Oś fabuły stanowi tu podróż, będąca w rzeczywistości ucieczką. Powiastka często korzystała z konwencji romansu awanturniczego, wprowadzając egzotyczne wątki i postaci.
Tytułowy bohater jest wyrazicielem myśli filozoficznej samego autora. Stopniowo dojrzewa do sceptycznego i umiarkowanie optymistycznego poglądu na świat. Jego początkowa postawa, charakterystyczna dla filozofii Leibniza, zostaje skompromitowana jako nieprzystająca do rzeczywistości.
Zwolennikiem poglądu, iż ten świat jest najlepszym z możliwych, jest w powiastce Pangloss, który dowodzi, iż zamek pana barona jest najpiękniejszym z możliwych, a pani baronowa najlepszą z możliwych kasztelanek:
(…) nic nie może być inaczej; ponieważ wszystko istnieje dla jakiegoś celu, wszystko z konieczności musi istnieć dla najlepszego celu. Zważcie dobrze, że nosy są stworzone do okularów; dlatego mamy okulary. Nogi są wyraźnie stworzone po to, aby były obute; dlatego mamy obuwie. Kamienie są na to, aby je ciosano i budowano z nich zamki; dlatego jego dostojność pan baron ma bardzo piękny zamek; największy baron w okolicy musi mieć największe mieszkanie. Świnie są na to, aby je zjadać; dlatego mamy wieprzowinę przez cały rok. Z tego wynika, iż ci, którzy twierdzili, że wszystko jest dobre, powiedzieli głupstwo; trzeba było rzec, że wszystko jest najlepsze (…).
Wywód powyższy stanowi parodię myśli Leibniza.
Wolter nie zgadzał się z tak optymistyczną wizją świata, wcale nie był on przekonany, że ostatecznie szala zawsze przechyla się na korzyść dobra i że lepszy świat nie mógłby istnieć. Przeciwnie – Wolter ukazuje zło tkwiące w człowieku, nierozumność przyrody i daremność ludzkich dążeń do szczęścia. Dowodem na to mają być dramatyczne zdarzenia przedstawione w utworze, trzęsienie ziemi czy wojna, także los samego Panglossa, który był wieszany, chłostany i więziony na galerach. Mimo wszystkich nieszczęść z uporem trzymał się swojej optymistycznej filozofii życiowej.
Ważnym elementem gatunku jest humor. Satyra jest głównym narzędziem krytyki wyższych sfer, absolutyzmu czy obyczajów. Styl „Kandyda” jest ironiczny i sarkastyczny, co zapewne przyczyniło się do jego ogromnego sukcesu. Autor kpi ze sposobu rozpatrywania kwestii filozoficznych i samych filozofów, a także z kleru, teologów i rządu. Parodiuje popularne gatunki literackie takie jak powieść przygodowa czy romans. Niezwykłe zdarzenia opisuje z taką drobiazgowością i w sposób tak rzeczowy, że stają się one raczej śmieszne niż straszne. Źródłem komizmu jest też zestawienie tragicznych wydarzeń z naiwną i przesadnie optymistyczną postawą głównego bohatera.