Andrzej Radek pochodził z bardzo biednej rodziny. Mieszkając w Pajęczynach Dolnych, przede wszystkim zajmował się gospodarstwem, wypasając gęsi i świnie. Często otrzymywał kary od ojca oraz lokajów za niedopełnienie swoich obowiązków. Pewnego dnia zwrócił na niego uwagę Antoni Paluszkiewicz, korepetytor dworski, którego Andrzej często parodiował. To właśnie on wziął młodego chłopca pod swoje skrzydła i pokazując atlas zoologiczny, rozbudził w chłopcu ciekawość i chęć poznania świata.
Radek okazał się bardzo zdolnym uczniem, w ciągu roku nauczył się czytać i pisać po polsku i rosyjsku. Te osiągnięcia decydują, że Paluszkiewicz postanawia umieścić chłopca w progimnazjum w Pyrzogłowach. Po śmierci opiekuna Andrzej jest skazany wyłącznie na siebie, dlatego daje korepetycje, co pozwala mu kontynuować edukację. Gdy kończy progimnazjum, postanawia dalej się kształcić, a pamięć o opiekunie i o nadziejach, jakie w nim pokładał, wyznacza jego dalszą drogę życiową. Nie wyobraża sobie, że mógłby wrócić na wieś, dlatego po pobycie w Pyrzogłowach podczas wakacji, upewnia się, że jedynym celem jest dla niego zdobycie dobrego wykształcenia.
Poznajemy go w drodze do Klerykowa. W gimnazjum szybko okazuje się jednak, że nie będzie miał tam łatwego życia. Uczniowie wyśmiewają się z jego ubóstwa, a nauczyciele często wzywają do odpowiedzi. W pewnym momencie Andrzej nie wytrzymuje szykan – atakuje Tymkiewicza, swojego największego prześladowcę. Zapada decyzja o usunięciu go ze szkoły, ale dzięki wstawiennictwu Borowicza władze postanawiają dać mu drugą szansę. Wyizolowany z towarzystwa na własną rękę uczy się patriotyzmu i analizuje dzieła literatury polskiej i światowej. Dopiero później, gdy pozostali bohaterowie spotykają się potajemnie u Gontali, Radek dołącza do nich i wspólnie poznają historię rodzinnego kraju.
Andrzej Radek jest niewątpliwie bardzo dynamiczną osobą, rozwijającą się na naszych oczach. Budzi sympatię czytelnika, a przez swój upór i silną wolę staje się autorytetem. Świadomie wybiera własną drogę życiową i jest jej wierny do samego końca. Zdeterminowanie, dążenie do zdobycia wykształcenia i poprawy swojego losu są dowodem na jego dojrzałość, pomimo młodego wieku.