Anakreont - biografia i twórczość

Biografia

Anakreont był greckim poetą, który żył w VI w. p. n. e. Pochodził z Azji Mniejszej, z miasta Teos. Po zdobyciu miasta prze Persów poeta osiedlił się w Tracji. Szybko został nadwornym lirykiem Polikratesa rządzącego na wyspie Samos, po jego śmierci zaś związał się z dworem Hipparcha w Atenach.

Ateńczycy ufundowali dla niego posąg na Akropolu, który wykonał Fidiasz. Drugi posąg Anakreonta powstał z kolei w Teos, rodzinnej miejscowości poety.

Anakreontyk

Anakreont stworzył typ wiersza zwany anakreontykiem. Forma ta posiada stały zespół motywów, do których należą wino, wieńce kwiatów, lira, pieśń i miłość najczęściej symbolizowana przez Erosa. Wiersze poety są przykładem liryki biesiadnej, dworskiej.

Miłość jest w nich ukazana bardzo konwencjonalnie. Anakreont używa bowiem stałego zespołu powtarzających się znaków. Ponadto erotyka jest tu tylko jedną z przyjemności życia. Nie wzbudza więc żadnych ambiwalentnych uczuć i nie prowadzi do trudnych wyborów. Często uczucie podmiotu lirycznego zostaje ukierunkowane na młodych chłopców. Anakreont wymienia np. Smerdiesa, Megistesa czy Kleubulosa.

Ważnymi zabiegami stylistycznymi są w tej poezji ironia, autoironia i dowcip, odzwierciedlające zdystansowaną postawę poety do życia. Pozwala mu ona zaakceptować przemijanie i starość, które często niespodziewanie ujawniają się w tej poezji, np. w wierszu „Oszronione mam już skronie”. Wymienione elementy języka poetyckiego ujawniają się jednak głównie w satyrycznych utworach Anakreonta. Przykładem złośliwości Anakreonta jest tekst o łysym perfumiarzu Stratisie, którego poeta zapytuje, czy ma zamiar zapuścić sobie włosy.

Najważniejszym jednak motywem poezji Anakreonta jest uczta, która staje się synonimem beztroskiego cieszenia się chwilą teraźniejszą. Anakreont jest także twórcą określonej formy liryki, a mianowicie „wiersza anakreontejskiego”, czyli 8-zgłoskowego.

Nawiązania w literaturze

Nurt poezji anakreontycznej był szczególnie popularny w renesansowej Francji, wśród poetów Plejady, uprawiał ten typ liryki np. Wolter. W literaturze polskiej anakreontyki pisał przede wszystkim Jan Kochanowski, który również tłumaczył oryginalne wiersze greckiego poety. Ten typ poezji miał także duże znaczenie w epoce oświecenia, szczególnie u Franciszka Dionizego Kniaźnina, którego nazywano „polskim Anakreontem”. Po formę anakreontyku sięgali również Filomaci.

Popiersie Anakreonta/ Sting (10 XI 2005)