Dla ludności kultury łużyckiej charakterystyczna była budowa osad zarówno otwartych, jak i zamkniętych. Od schyłku II okresu epoki brązu, a także w jej III i IV okresie ludność kultury łużyckiej budowała i zamieszkiwała osady otwarte. Zakładano je na nadzalewowych terasach rzek i potoków a także na łąkach w bliskiej odległości od jezior. Wyjątek stanowi grupa sasko-łużycka, która od początku swego istnienia budowała grody.
Konstrukcje domów
- słupowo-ramowa
- zrębowa
- sumikowo-łąktowe
Konstrukcja słupowo-ramowa jest stosowana w budownictwie drewnianym i charakteryzuje się układem słupów z opartymi na nich belkami a całość usztywniały rygle i zastrzały. Jest to tzw. mur pruski. Konstrukcja zrębowa charakteryzuje się ułożonymi poziomo wieńcami z belek drewnianych łączonych w narożnikach na zamki. Konstrukcja sumikowo-łąktowa z kolei jest konstrukcją szkieletową złożoną z podwaliny, łątki, oczepu, sumiki i mieczy.
Ludność kultury łużyckiej budowała swoje domy na planie prostokąta. W środku znajdowały się dwa lub trzy pomieszczenia. Jednym z pomieszczeń znajdowało się palenisko, które układano z kamieni. Poniżej poziomu gruntu znajdowały się jamy pełniące funkcje gospodarcze.
Kolonizacja wewnętrzna
W V okresie brązu ludność kultury łużyckiej zaczęła prowadzić dość intensywną kolonizację wewnętrzną, gdyż wzrosła gęstość zaludnienia. Wtedy właśnie kultura łużycka wkroczyła na tereny Sudetów i Karpat. Nastąpił także wzrost wykorzystania obszarów zalesionych, które dzieliły poszczególne centra osadnicze. W okresie halsztackim z kolei, który był kolejnym etapem rozwoju kultury łużyckiej, zaczęto wznosić grody obronne typu biskupińskiego. Oprócz Biskupina istnieją także inne tego typu osiedla obronne. Są to stanowiska w okolicach Izdebna, Smuszewa, Sobiejuch, Jankowa, Kruszwicy. Wszystkie były położone w okolicy zbiorników wodnych oraz charakteryzowały się maksymalnym wykorzystaniem walorów obronnych i zwartą zabudową. Ich wały obronne zostały zbudowane w konstrukcji zrębowej. Wnętrza wałów wypełniała ziemia i kamienie. Pojawienie się osad obronnych jest ściśle powiązane z pojawieniem się w Europie ludów koczowniczych. Dzieje się to od około VIII w. p.n.e. Grody te były charakterystyczne dla okresu preurbanistycznego na ziemiach polskich. Ciekawostką może być to, że na terenach zamieszkanych przez grupę słowacką ludności kultury łużyckiej domy były budowane na podmurówkach z kamienia.
Najbardziej znaną osadą obronną ludności kultury łużyckiej na terenach Polski jest gród w Biskupinie. Był on otoczony falochronem z wbitych ukośnie pali o szerokości od 2 do 9 m oraz wałem obronnych drewniano-ziemnym o długości 740 m, szerokości 3 m i prawdopodobniej wysokości 6 m. Szacuje się że w osadzie mieszkało około 1000 osób. Znajdowało się tam 106 domów o wymiarach 8 na 10 m, usytuowanych wzdłuż drewnianych 11 ulic.