Ukraina
TERYTORIUM PAŃSTWA
Powierzchnia: 603,6 tys. km2 (największe po Rosji państwo w Europie – największe spośród państw w całości leżących w Europie).
Do 1991 roku Ukraina wchodziła w skład Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Dzisiejsze granice są więc dawnymi wewnętrznymi i zewnętrznymi granicami w ramach ZSRR – granicami Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
W czasach istnienia ZSRR – w 1954 roku – do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej przyłączono rosyjski do tej pory Krym. Tatamtejsza ludność rosyjskojęzyczna wyraźnie ciążyła do Rosji, a rosyjska marynarka wojenna cały czas stacjonuje w leżącej na Półwyspie Krymskim bazie w Sewastopolu. Po niekonstytucyjnej (ale uzasadnionej przemocą zastosowaną przez władze wzgledem mieszkańców kraju) zmianie władzy Kijowie w dniach 22/23 lutego 2014 roku Rada Najwyższa Republiki Autonomicznej Krymu i Rada Miejska Sewastopola proklamowały w dniu 11 marca niepodległość Krymu. Następnie po nie do końca demokratycznym referendum władze Republiki Krymskiej podpisały umowę z Rosją o przystąpieniu Krymu i Sewastopola do Federacji Rosyjskiej. Umowa ta weszła w życie 21 marca 2014 roku. Obecnie (w kwietniu 2014 roku) Krym jest faktycznie częścią Rosji, ale fakt ten nie jest uznawany przez społeczność międzynarodową. Jeśli uznać secesję Krymu (i Sewastopola) za fakt dokonany, wówczas powierzchnia Ukrainy zmniejszy się o 27,1 tys. km2, czyli do 576,5 tys. km2 (w dalszym jednak ciągu będzie ona większa od Francji, kolejnego państwa europejskiego pod względem powierzchni). Nie w pełni rozgraniczone są wody terytorialne Federacji Rosyjskiej i Ukrainy na Morzu Azowskim.
Zachodnia granica Ukrainy (granica polsko-ukraińska) była przed 1991 rokiem granicą radziecko-polską. Jej przebieg został ustalony przez stronę radziecką w rezultacie II Wojny Światowej – w 1944 i 1945 roku (większa korekta przebiegu granicy miały miejsce w 1951 roku).
W okresie II Wojny Światowej ustalił się też przebieg granicy radziecko-rumuńskiej (dziś pokrywa się z nią granica ukraińsko-rumuńska) – w 1940 roku Związek Radziecki zajął do tej pory rumuńską Północną Bukowinę.
Ukraina ma stosunkowo świeże tradycje państwowe, chociaż Ukraińcy mają (zwłaszcza mieszkańcy Ukrainy Zachodniej i Środkowej) silne poczucie odrębności narodowej. W Średniowieczu (aż do XII w.) to właśnie centralna część dzisiejszej Ukrainy była centrum politycznym i kulturalnym Rusi Kijowskiej. Później rozkwitały tu księstwa dzielnicowe – na południowym zachodzie Rusi księstwa: halickie (od XIV w. związane z Polską) i włodzimierskie. W następnych stuleciach ziemie te podlegały: Mongołom, Litwie, Koronie (w ramach Rzeczpospolitej), a od XVII-XVIII wieku Rosji i Austrii (Galicja – dziś Ukraina Zachodnia). Nazwa Ukraina – oznaczająca pogranicze – upowszechniła się w odniesieniu do obszarów naddnieprzańskich w czasach I Rzeczpospolitej – były to bowiem jej południowo-wschodnie kresy.
Próby stworzenia własnej państwowości mieszkańcy Ukrainy podejmowali m.in. w wieku XVII (za czasów Bohdana Chmielnickiego, hetmana Kozaków Zaporoskich) oraz w latach 1918-1920 (po upadku monarchii Habsburgów i Romanowów). Często próby te wiązały się z walkami z Polską i Polakami (historia nas nie tylko łączy, ale i dzieli).
W pierwszym okresie rządów radzieckich – do 1932 roku – Ukraińcy z ramach Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej mieli znaczną autonomię kulturalną. Skończyło się to w rezultacie centralizacyjnej polityki Józefa Stalina, kiedy represje dotknęły ukraińskie elity, a ukraińscy chłopi bardzo ucierpieli na skutek celowo wywołanego