Osadnictwo to proces osiedlania się ludności danego obszaru. Obok ludności osiadłej występuje ludność koczownicza (wędrująca – chociaż ona też tworzyć może ochronne obozowiska). Skupiska domów (wielkość i kształt wynika z warunków środowiska, rodzaju zajęcia mieszkańców i potrzeb bezpieczeństwa) tworzą osiedla. Wraz z rozwojem cywilizacji ludzkiej i różnicowaniem się działalności człowieka ukształtowały się dwa główne typy osiedli (jednostek osadniczych):
- wiejskie i
- miejskie.
Zbiór jednostek osadniczych danego obszaru połączonych drogami, które umożliwiają przepływ ludzi towarów tworzy uporządkowaną sieć osadniczą tego regionu (z ośrodkami centralnymi, obsługujące ludność zamieszkałą w ich otoczeniu). Charakter tej sieci zależny jest od ustroju społecznego i gospodarczego tego obszaru. Odpowiadający danemu ustrojowi społeczno-gospodarczemu typ sieci osadniczej nazywamy strukturą osadniczą.
Zagadnieniami tymi (rozmieszczeniem osiedli, ich rozplanowaniem, funkcjami i rozwojem oraz warunkami życia mieszkańców) zajmuje się geografia osadnictwa. Rozwojem i strukturą miast zajmuje się gałąź geografii osadnictwa – geografia miast.