Właściwości gleby

Gleba to zewnętrza warstwa skorupy ziemskiej. Jest układem trójfazowym składającym się ze zwietrzeliny skalnej, materii organicznej, wilgoci oraz powietrza. Gleba powstaje ze skały macierzystej poddanej procesom glebotwórczym. Czas i przebieg tych procesów uzależniony jest od rodzaju skały, wilgotności, klimatu i intensywności działalności organizmów żywych.

Gleba odgrywa ważną rolę w obiegu węgla w przyrodzie, jest miejscem rozkładu oraz produkcji biomasy. Jest środowiskiem życia dla wielu organizmów oraz bierze udział w obiegu wody.

Gleba jako złożony układ wielofazowy posiada specyficzne właściwości. Ciekawą cechą jest sorpcja gleby, czyli zdolność do pobierania i zatrzymywania płynów (cieczy i gazów). Wyróżnia się sorpcję mechaniczną, fizyczną, wymienną, chemiczną i biologiczną. Sorpcja mechaniczna gleby polega na zatrzymywaniu cząstek zawieszonych roztworu w przestworach glebowych - gleba działa jak filtr. Przefiltrowana przez nią woda pozbawiona jest zanieczyszczeń stałych.

Sorpcja fizyczna za pośrednictwem napięcia powierzchniowego pozwala zatrzymać na powierzchni gleby gazy, zawiesiny oraz mikroorganizmy. Dzięki sorpcji fizycznej gleba gromadzi w sobie substancje łatwo rozpuszczalne w wodzie i utrudnia ich wymywanie, pozwala na zwiększenie żyzności gleby. 

Kolejnym typem sorpcji jest sorpcja wymienna, która bierze udział w wymianie jonów między koloidami glebowymi a roztworem glebowym. Pełni ważną rolę w odżywianiu roślin. Zapewnia odpowiednie stężenie kationów w koloidzie i roztworze glebowym dzięki utrzymywaniu równowagi dynamicznej. Sorpcja wymienna zależna jest od temperatury, rodzaju gleby, odczynie gleby oraz stężenia i rodzaju kationów.

Sorpcja chemiczna polega na wytrącaniu się pomiędzy cząsteczkami gleby trudnorozpuszczalnych soli, które powstają na skutek reakcji chemicznych przebiegających między składnikami gleby a przepływającym roztworem. Wytrącone związki nie ulegają wymywaniu i kumulują się w glebie - z tego względu ważne jest np. podlewanie kwiatów doniczkowych miękką wodą, aby zapobiec przemineralizowaniu podłoża.

Sorpcja biologiczna polega na zatrzymywaniu związków chemicznych w glebie przez mikroorganizmy glebowe oraz korzenie roślin. Rolę sorbentów pełnią w tym przypadku organizmy żywe. Jest to sorpcja o dużej selektywności - organizmy zatrzymują tylko te składniki, które są dla nich niezbędne.

Ważną cechą gleby, bardzo przydatną przy jej uprawie i  chęci hodowania roślin, jest jej odczyn. Odczyn gleby to stosunek jonów wodorowych (H+) do stężenia jonów wodorotlenowych (OH-) i wyrażany jest w skali pH (jako ujemny logarytm dziesiętny ze stężenia jonów wodorotlenowych) lub jako stężenie H+ w molach na dm3 roztworu glebowego. pH gleby ma bardzo duży wpływ na przyswajalność składników odżywczych przez rośliny (optymalną wartością pH dla roślin mieści się w zakresie 5,5-7,5). 

Na podstawie wartości pH (mierzonym w roztworze KCl) gleby dzieli się na:

pH < 4,5 - silnie kwaśne
pH 4,5-5,5 - kwaśne
pH 5,6-6,5 - lekko kwaśne 
pH 6,6-7,2 - obojętne 
pH > 7,2 - zasadowe.

Wpływ na odczyn gleby mają procesy glebotwórcze, które doprowadziły do jej powstania, składniki roztworu glebowego, działalność mikroorganizmów i metabolizm roślin. Odczyn gleby oznacza się m.in. za pomocą porastającej je szaty roślinnej, przez ocenę profilu glebowego lub chemicznie metodami kolorymetrycznymi (z zastosowaniem wskaźników barwnych - błękitu bromotymolowego i czerwieni metylowej) lub potencjometrycznymi (za pomocą pH-metrów, które mierzą różnicę potencjałów elektrycznych między roztworem badanym a wzorcowym).

Polecamy również:

  • Jak dzieli się włókna?

    Włókno jest podstawą wielu materiałów. Włóknem można nazwać strukturę, której długość jest co najmniej 100 razy większa od jej przekroju. Włókna powstają z materiałów naturalnych lub też mogą powstać ze związków sztucznie stworzonych przez człowieka. Podstawowa... Więcej »

  • Co kryje się pod pojęciem zielonej chemii?

    Pojęcie zielonej chemii powstało w duchu dbałości o środowisko i ograniczenia wpływu człowieka na przyrodę. Termin ten został wprowadzony przez Agencję Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych w 1991 r. i miał opisywać działania przemysłu prowadzące do ograniczenia skażenia środowiska.... Więcej »

  • Jakie związki chemiczne przydatne są w domu?

    W każdym gospodarstwie domowym znajdują się chemiczne środki czyszczące, takie jak płyn do mycia szyb, płyn do mycia naczyń, proszek do prania, proszek do przetykania rur. Każdy z nich zawiera substancje chemiczne usuwające różnego typu zabrudzenia. Najważniejszym składnikiem płynów czyszczących... Więcej »

  • Jak działa elektrownia atomowa?

    W elektrowni zasilanej energią jądrową - podobnie jak w elektrowni węglowej - woda zmienia się w parę wodną, ​​która z kolei napędza turbiny parowe i produkuje energie elektrycznej. Więcej »

  • Papier – charakterystyka, właściwości, zastosowanie

    Historia papieru sięga starożytności. Został wynaleziony w Chinach około 105 r. n. e. jakkolwiek istnieja znaleziska pochodzace z okolo II wieku p.n.e to jednak wynalezienie masowej metody produkcji papieru w 105 r. n. e. stało się datą jego wyleznienia. Z chemicznego punktu widzenia papier jest włuknistą masą... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 4 + 3 =
Ostatnio komentowane
na czym polegają te fundacje i stowarzyszenia? brakuje tu wyjaśnienia i jakiegoś przyk�...
• 2024-11-05 17:38:04
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03