Ropa naftowa i gaz ziemny to najważniejsze naturalne źródła węglowodorów, a także jedne z najważniejszych surowców energetycznych na Ziemi. Występują one w przyrodzie, w postaci podziemnych i podmorskich złóż, powstałych w wyniku beztlenowego rozkładu materii organicznej – szczątków zwierząt i roślin, pod wpływem wysokiej temperatury, ciśnienia i działalności bakterii. Gaz ziemny często występuje wraz ze złożami ropy naftowej, zbierając się ponad powierzchnią cieczy.
Ropa naftowa
Ropa naftowa to oleista ciecz o charakterystycznym zapachu, przyjmująca barwy od żółtej do brunatnej. Jest ona mieszaniną stałych, ciekłych i gazowych węglowodorów, zawierającą również niewielkie ilości siarki (do 6%), tlenu, azotu i metali.
Ropa naftowa- występowanie i otrzymywanie
Ropa naftowa wydobywana jest ze złóż poprzez odwierty, którymi wypompowywana jest na powierzchnię. Największymi złożami ropy naftowej dysponują Wenezuela, Arabia Saudyjska, Kanada, Iran i Irak, natomiast najwięcej ropy rocznie wydobywają Rosja, Arabia Saudyjska, Iran i Chiny.
Ropa naftowa- zastosowanie
Obecnie, nieprzetworzona ropa naftowa nie znajduje szerokiego zastosowania, jest ona najpierw poddawana destylacji w celu rozdzielenia poszczególnych frakcji (patrz – destylacja ropy naftowej). Proces destylacji ropy realizowany jest w rafineriach, a jego produkty znajdują szerokie zastosowanie jako różnorodne paliwa oraz surowce dla przemysłu chemicznego.
Produkcja paliw jest głównym zastosowaniem ropy naftowej – produkuje się z niej benzynę, olej napędowy, propan-butan (LPG), lekkie i ciężkie oleje opałowe, czy paliwa lotnicze. Drugim bardzo ważnym zastosowaniem ropy i produktów jej przetwarzania jest produkcja tworzyw sztucznych, takich jak na przykład polietylen (PE) oraz polipropylen (PP), czy guma syntetyczna, czy włókien syntetycznych (nylon, poliester). Kolejnym istotnym zastosowaniem produktów ropopochodnych jest produkcja farb, lakierów i rozpuszczalników. Wśród ważnych zastosowań należy również wymienić produkcję leków, środków ochrony roślin, detergentów oraz innych specjalistycznych środków chemicznych. Oprócz wymienionych zastosowań, z ropy produkuje się również smary i oleje wykorzystywane w silnikach i ruchomych częściach maszyn. Stałą pozostałością po destylacji ropy jest asfalt, używany w budowie nawierzchni dróg i lotnisk.
Gaz ziemny
Podstawowym składnikiem gazu ziemnego jest metan (CH4), najprostszy gazowy węglowodór. Oprócz metanu, w skład gazu ziemnego mogą wchodzić niewielkie ilości innych lotnych węglowodorów, takich jak etan, propan i butan. Gaz ziemny zawierający duże ilości (ponad 10%) cięższych węglowodorów – propanu i butanu, nazywany jest „gazem mokrym”, natomiast gaz o niższej zawartości tych związków – „gazem suchym”. Gaz ziemny jest bezbarwny i bezwonny.
Gaz ziemny- występowanie i otrzymywanie
Gaz ziemny występuje razem ze złożami ropy naftowej i węgla kamiennego, a także w postaci samodzielnych złóż. Jest on wydobywany z odwiertów, podobnie jak ropa naftowa. Pewne ilości gazu ziemnego uzyskiwane są również podczas wydobycia ropy naftowej, w przeszłości gaz ten był wypalany, w dzisiejszych czasach coraz częściej jest odzyskiwany lub wtłaczany ponownie do złoża.
Największymi złożami gazu ziemnego obecnie dysponuje Rosja, kolejnymi co do wielkości zasobami dysponują Iran, Katar, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie i USA. Największymi wydobywcami tego surowca są obecnie Rosja i USA, następnymi w kolejności są Kanada, Algieria i Iran. W Europie, oprócz Rosji – największymi producentami gazu ziemnego są Holandia i Norwegia.