Tkanka wzmacniająca powstała w wyniku przystosowana roślin do warunków panujących w środowisku lądowym. Jej budowa warunkuje sztywność, wytrzymałość, elastyczność, czyli odporność na czynniki grawitacyjne (ciężar liści, owoców, śniegu) oraz dynamiczne (wiatr, zgięcie przez zwierzęta, ludzi). Komórki tkanki wzmacniającej przylegają ściśle do siebie (na ogół brak przestworów komórkowych) i posiadają zgrubiałe wtórne ściany komórkowe.
Wyróżniamy dwa rodzaje tkanki wzmacniającej:
• kolenchymę (zwarcicę)
• sklerenchymę (twardzice)
Kolenchyma zbudowana jest z żywych ściśle do siebie przylegających komórek. Jej zgrubiała ścianka komórkowa zbudowana z celulozy i pektyny posiada wzmocnienia, które mogą być zlokalizowane w różnych miejscach.
Na tej podstawie możemy wyróżnić następujące rodzaje kolenchymy:
• kątową – zgrubienia powstają w kątach (narożnikach komórek); występuje m.in. u buraka, morwy i dyni
• płatową – zgrubienia tworzą płaty wzdłuż ścian stycznych, równolegle do powierzchni organu; występuje m.in. u. u bzu czarnego
• łukową – zgrubienie występują w kątach wokół przestworów komórkowych; występuje m.in. u łopianu i sałaty
• włóknistą – zgrubienia rozłożone równomiernie wzdłuż całych ścian komórkowych; występuje m.in. u lipy, klonu i jesionu
Kolenchyma występuje w peryferycznych częściach rośliny wzmacniając organy narażone na zginanie i skręcanie (w korze pierwotnej korzeni, w obwodowych częściach młodych łodyg zielnych, w ogonkach liściowych i pod powierzchnią skórki w blaszkach liściowych). Pomimo zgrubień ścian komórkowych kolenchyma jest nadal elastyczną tkanką nie hamującą wzrostu organów, w których występuje.
Sklerenchyma zbudowana jest z martwych komórek pozbawionych protoplastów. Ściany komórkowe są mocno zgrubiałe. Pomiędzy włóknami celulozowymi ścian odkładana jest lignina, co powoduje również ich drewnienie. Sklerenchyma występuje w wyrośniętych organach oraz owocach i nasionach.
Komórki sklerenchymy występują w postaci:
• włókien
• sklereidów (komórek kamiennych)
Włókna maja postać wydłużonych komórek (do 10 cm długości w łodygach lnu i konopi). Mogą występować pojedynczo, najczęściej jednak tworzą zespoły, w których poszczególne włókna przeplatają się nawzajem. Można spotkać je w wiązkach przewodzących (jako element drewna wtórnego) oraz w łodygach, które zakończyły już swój wzrost.
Sklereidy mają różne kształty – mogą być okrągławe, graniaste, rozgałęzione lub nieregularne. Komórki kamienne tworzą zwarte struktury (łupiny orzechów, zewnętrzne części pętek) lub są rozrzucone w miękiszu (w owocach gruszy).
 |
| Komórki kamienne gruszy/Jerzy Opioła (9.05.2006)/ commons.wikmiedia.org |
Porównanie kolenchymy i sklerenchymy
|
KOLENCHYMA |
SKLERENCHYMA |
|
Podobieństwa |
|
|
nadają roślinie wytrzymałość i sztywność, chronią przed urazami mechanicznymi i odkształceniami |
|
|
Różnice |
|
|
występuje w rosnących częściach roślin (ogonkach liściowych, obwodowych częściach łodyg zielnych) |
występuje w wyrośniętych organach, owocach i nasionach |
|
komórki żywe, zawierają protoplast |
komórki martwe, pozbawione protoplastu występują w postaci włókien sklerenchymatycznych lub sklereidów
|
|
ściany komórkowe niezdrewniałe, posiadają zgrubienia celulozowo-pektynowe (kolenchyma kątowa, płatowa, łukowata, włóknista) |
ściany komórkowe zgrubiałe i zdrewniałe (inkrustowane ligniną) |