Owady są najliczniejszą grupą wśród stawonogów występującą główne na lądzie, choć niektóre z nich wtórnie przystosowały się do życia w wodzie.
Mają niewielkie rozmiary a ich segmentowane ciało pokryte jest chitynowym oskórkiem. Składa się ono z trzech zasadniczych części: głowy (6 segmentów), tułowia (3 segmenty) i odwłoku (zwykle 10-12 segmentów). Na głowie znajdują się oczy złożone (zbudowane z omatidiów), jedna para czułków i dwie par szczęk (druga para przekształcona w wargę dolną). Owady pobierają zróżnicowany pokarmu w związki czym wykształciły przystosowane do niego różne typy aparatów gębowych, które są przekształconymi odnóżami gębowymi (więcej na ten temat TUTAJ).
Na tułowiu owadów znajdują się trzy pary członowanych odnóży krocznych z pazurkami, które zbudowane są z pięciu elementów:
• biodra (coxa),
• krętarza (trochanter),
• uda (femur),
• golenia (tibia)
• stopy (tarsus)
 |
| Budowa odnóża owada |
Typy odnóży owadów:
• odnóża kroczne – to podstawowy typ odnóży (umożliwiający poruszanie się po różnych powierzchniach) występujący u większości owadów np. chrząszczy, błonkówek, muchówek i pluskwiaków;
• odnóża bieżne – występują u owadów szybko biegających np. karaczanów i niektórych chrząszczy (biegaczowatych); w porównaniu z odnóżami krocznymi są dłuższe i smuklejsze;
• odnóża pływne – występują u owadów wodnych np. u pływaka żółtobrzeżka i pluskolca pospolitego; są silnie spłaszczone i często pokryte rzędem włosków, które zwiększają powierzchnię pływną; w ten typ odnóży najczęściej przekształcona jest ostatnia para odnóży;
• odnóża chwytne – występują u owadów drapieżnych (np. ważek i modliszek), które muszą podtrzymać swoją ofiarę; wyglądem przypominają scyzoryk; w ten typ odnóży najczęściej przekształcona jest pierwsza para odnóży;
• odnóża skoczne – występują u owadów poruszających się za pomocą skoków np. u prostoskrzydłych (pasikoniki, koniki polne, świerszcze), pluskwiaków równoskrzydłych i pcheł; są wydłużone, posiadają silnie umięśnione udo i ostrygi; w ten typ odnóży najczęściej przekształcona jest ostatnia para odnóży;
• odnóża grzebne – występują u owadów żyjących w ziemi (np. u turkucia podjadka), są silnie skrócone i przystosowane do kopania; w ten typ odnóży najczęściej przekształcona jest pierwsza para odnóży;
• odnóża służące do zbierania pyłku – występują u owadów zbierających i przenoszących pyłek np. pszczół, zaopatrzone w specjalny koszyczek;
U owadów uskrzydlonych na drugim i trzecim segmencie znajdują się dwie pary skrzydeł, do których wnika jama ciała, nerwy i tchawki tworzące charakterystyczne użyłkowanie. U muchówek (mucha domowa, komar) tylne skrzydła uległy silnej redukcji i przekształciły się w przezmianki służące jako narząd równowagi. Z kolei u chrząszczy do lotu służy druga para skrzydeł, gdyż pierwsza przekształciła się w ochronne pokrywy. U owadów pasożytniczych (wesz, pchła) skrzydła mogą zaniknąć.
Tułów owadów zawiera mięśnie, które poruszają skrzydłami. W odwłoku znajduje się natomiast większość narządów wewnętrznych oraz narząd kopulacyjny u samców i pokładełko (narząd służąc do składania jaj) u samic. Niektóre owady na odwłoku (szerzeń, osa, pszczoła) posiadają dodatkowo żądło.