Najwyższa Izba Kontroli (NIK) jest naczelnym, niezależnych organem kontroli państwowej, działającym na zasadach kolegialności, którego zadania dotyczą szczególnie kwestii finansowych – ocenia ona działanie państwa oraz jego gospodarowanie środkami publicznymi. W Konstytucji RP opis NIK znajduje się w rozdziale IX dotyczącym organów kontroli państwowej i ochrony prawa.
Dla sprawności i rzetelności działania NIK jest organem niezależnym od władzy wykonawczej.
Działanie kontrolne prowadzone przez NIK opiera się o kilka zasad. Należą do nich: przejrzystość intencji, apolityczność kontrolerów, rzetelność informacji, kolegialność w podejmowaniu najważniejszych decyzji.
NIK – zadania
- kontrola działalności organów administracji rządowej, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych, Narodowego Banku Polskiego. Kontrola jest przeprowadzana z punktu widzenia gospodarności, legalności, celowości i rzetelności.
- możliwość kontrolowania działalności organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych,
- możliwość kontrolowania innych jednostek organizacyjnych, szczególnie pod kątem wykorzystania majątku lub środków państwowych.
Zgodnie z art. 202 Konstytucji RP Najwyższa Izba Kontroli (NIK) jest instytucją podlegającą Sejmowi.
NIK działa przede wszystkim w oparciu o Konstytucję RP oraz ustawę o NIK.