Artykuł 1 Karty Narodów Zjednoczonych głosi, iż jednym z podstawowych celów Organizacji Narodów Zjednoczonych jest (...) utrzymać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, stosując skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienia aktów agresji i innych naruszeń pokoju, łagodzić i załatwiać - w drodze pokojowej, według zasad sprawiedliwości i prawa międzynarodowego - spory lub sytuacje mogące prowadzić do naruszenie pokoju.
W związku z powyższym ONZ może podejmować liczne działania, które mają na celu ochronę międzynarodowego pokoju. Ważne jest jednak podkreślenie, iż rozstrzyganie ewentualnych konlfliktów następuje przede wszystkim na drodze pokojowej – mówi o tym rozdział VI Karty NZ, który dotyczy pokojowego załatwiania sporów.
Kolejny rozdział Karty NZ daje jednak Organizacji prawo do podjęcia konkretnych akcji – Rada Bezpieczeństwa może zadecydować o użyciu siły przeciwdziałającej eskalacji konfliktu stanowiącego zagrożenie dla pokoju.
W skład misji pokojowej ONZ wchodzą funkcjonariusze wojskowi (tzw. błękitne hełmy/berety), funkcjonariusze policji, a także osoby cywilne. Działalność misji pokojowej ma na celu zapewnienie rządów prawa, bezpieczeństwa ludności cywilnej, wsparcie organizacji wyborów, uregulowanie kwestii związanych z ochroną środowiska, rozbrojenie i reintegrację byłych wojskowych ze społeczeństwem i inne. Oczywiście bardzo ważną sprawą, którą zajmuje się ONZ podczas misji pokojowych jest troska o przestrzeganie praw człowieka.
W związku z tym, że misja ONZ jest prowadzona w specyficznym warunkach, obowiązkiem każdego funkcjonariusza ONZ jest traktowanie lokalnej ludności z należnym jej szacunkiem, poszanowanie lokalnego prawa i religii oraz zwyczajów, działanie w sposób uczciwy i bezstronny.
Od początku swojego istnienia ONZ uczestniczyła w kilkudziesięciu operacjach pokojowych. M.in. były to: Misja Pomocy dla Rwandy (UNAMIR 1993-1996), Misja Tymczasowa na Haiti (UNTMIH 1997 r.), operacja ONZ w Burundi (2006 r.).
Misja pokojowa w Afganistanie
Misja Wsparcia Narodów Zjednoczonych w Afganistanie rozpoczęła się w 2002 r. - jest to misja o charakterze cywilnym, a jej personel w zdecydowanej większości składa się z Afgańczyków. Celem misji było wsparcie rozwoju kraju i jego stabilności politycznej.
Misja pokojowa w Kosowie
Misja Tymczasowej Administracji Narodów Zjednoczonych w Kosowie rozpoczęła się w 1999 r. i trwa do chwili obecnej. Jej nadrzędnym celem jest utrwalanie samorządności Kosowa, wsparcie odbudowy infrastruktury w kraju zniszczonym wojną z lat 90., zapewnienie bezpieczeństwa powracającym po wojnie uchodźcom, a także wsparcie lokalnych władz w utrzymaniu porządku w kraju.
Misja pokojowa w Gruzji
Misja ta (angielski skrót to UNOMIG – Misja Obserwacyjna Narodów Zjednoczonych w Gruzji) została spowodowana lokalnym gruzińskim konfliktem – dążeniami separatystycznymi Abchazji. Misja ta rozpoczęła się w 1993 r. i została zakończona w 2009 r. (w wyniku weta Rosji). Głównym celem misji było nadzorowanie zawieszenia broni, a także dążenie do osiągnięcia trwałego pokoju.
Misje pokojowe ONZ - z udziałem Polaków
Polacy często angażują się w działania pokojowe Organizacji Narodów Zjednoczonych, zgodnie z danymi Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie, do końca 2012 r. brali oni udział w 29 misjach pokojowych, m.in. w Rwandzie (tzw. UNAMIR), oraz w Misji Obserwacyjnej Organizacji Narodów Zjednoczonych w Iraku i Kuwejcie (UNIKOM).